Αίγιο: Τα παιδιά πια χαμογελούν - Το σπίτι του Χαμόγελου του Παιδιού άνοιξε την πόρτα του στο thebest.gr

Μια ζεστή "φωλιά" για 33 παιδιά

Μόλις έχουν τελειώσει το σχολείο και μπαίνουν στο σαλόνι με ορμή, χαμόγελο και με ανυπομονησία να αγκαλιάσουν τις γυναίκες που τα φροντίζουν. Μια όμορφη μικρή κρατάει στο χέρι μια ζωγραφιά και τη δείχνει και σε μας. Μου εξηγεί τι έφτιαξε λίγο πριν στο σχολείο. Το σπίτι γεμίζει από παιδικές φωνές και γελαστά πρόσωπα.

Δεν πρόκειται για το σκηνικό σε μια τυπική ελληνική οικογένεια, αλλά για μια σκηνή από την καθημερινότητα μιας άλλης οικογένειας, με περισσότερα μέλη. Το σπίτι του Χαμόγελου του Παιδιού στην Τέμενη Αιγίου είναι ένα από τα 11 σπίτια που λειτουργεί σε όλη την Ελλάδα. Φτιαγμένο με ζεστά χρώματα , με άνετους και οικείους χώρους με ατμόσφαιρα οικογενειακή, μακριά από πρότυπα που παραπέμπουν σε ίδρυμα.

Της Ελευθερίας Μακρυγένη

Τα παιδιά μπορεί να βρέθηκαν σε ένα δύσκολο οικογενειακό περιβάλλον και να μην πήραν την φροντίδα που είχαν ανάγκη και να απομακρύνθηκαν από αυτό, αλλά βρήκαν μια ζεστή αγκαλιά, και κυρίως την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη και φροντίδα.

Το σπίτι του Συλλόγου στην Τέμενη Αιγίου αποτελεί εξ ολοκλήρου δωρεά της κυρίας Ιζαμπέλα Αρβανίτη, η οποία θέλοντας να τιμήσει την μνήμη των γονέων της Νικολάου και Αννέτας Αρβανίτη αλλά και τον τόπο καταγωγής της δημιούργησε ένα σύγχρονο και εξοπλισμένο συγκρότημα κατοικιών με δυνατότητα να προσφέρει περίσσια θαλπωρή και ασφάλεια σε σαράντα (40) παιδιά.Τα πρώτα παιδιά μπήκαν σε αυτόν τον Ιούλιο του 2013. Αυτή τη στιγμή το σπίτι φιλοξενεί 33 παιδιά. Το μικρότερο είναι 8 μηνών και το μεγαλύτερο 16 . Δεκαεφτά από αυτά τα παιδιά είναι κάτω των 5 ετών και τα υπόλοιπα δεκάέξι ηλικίας από 5 έως και 16 χρόνων.

Πρότυπο για τη λειτουργία των σπιτιών είναι η οικογένεια, ώστε να αποφεύγεται ο ιδρυματισμός των παιδιών. Έχουν ελευθερία να κινηθούν μέσα σε αυτά ακολουθώντας παράλληλα ένα δομημένο πρόγραμμα, με όρια και κανόνες, αντίστοιχο των παιδιών που είναι με τις οικογένειές τους.

Όπως αναφέρει στο thebest.gr η Χαρά Γροσδάνη , κοινωνική λειτουργός και συντονίστρια των σπιτιών, στο σπίτι στην Τέμενη Αιγίου, όπως και στα υπόλοιπα σε άλλες πόλεις, φιλοξενούνται παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο. Πρόκειται για παιδιά που είτε έχουν παραμεληθεί, είτε κακοποιηθεί , είτε για σοβαρούς οικογενειακούς λόγους, κρίθηκε από τις αρμόδιες εισαγγελικές ή δικαστικές αρχές, ότι πρέπει να απομακρυνθούν από το οικογενειακό περιβάλλον. Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις παιδιών που εγκαταλείφθηκαν στο νοσοκομείο αμέσως μετά τη γέννησή τους.

« Ο Σύλλογος έχει ανοίξει τις πόρτες των σπιτιών του σε παιδιά που έχουν υποστεί οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης. Υπάρχουν και περιπτώσεις παιδιών που έγιναν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, σωματικής κακοποίησης και φυσικά η ψυχολογική κακοποίηση συνοδεύει πάντα τις προηγούμενες». Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών , σε πανελλαδικό επίπεδο, όπως προκύπτει από τα στατιστικά του Χαμόγελου, απομακρύνθηκε από την οικογένεια, λόγω της παραμέλησης που βίωσαν.

«Με την παραμέληση εννοούμε ότι τα παιδιά έχουν στερηθεί τη σωστή φροντίδα της υγείας τους, της διατροφής, της υγιεινής, της εκπαίδευσης τους. Συνήθως τα παιδιά που απομακρύνει ο εισαγγελέας είναι παιδιά που κινδυνεύει η υγεία, η ανάπτυξή τους και η ζωή τους πολλές φορές».

Τα σπίτια είναι στελεχωμένα από εξειδικευμένο προσωπικό. Υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων σε κάθε σπίτι, που είναι παιδαγωγοί ή παιδοκόμοι, που φροντίζουν τα παιδιά και κάνουν αυτό που κάνει μια μαμά μέσα στο σπίτι. Πέρα από τη διατροφή, την υγιεινή και την υγείας, δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην παιδαγωγική προσέγγιση του παιδιού, προσθέτει η κυρία Γροσδάνη. «Δηλαδή να συζητήσουμε, να παίξουμε , να εκπαιδεύσω το παιδί σε τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς που πρέπει να γνωρίζει».

Επιπλέον μέσα στα σπίτια υπάρχουν οι νοσηλευτές , οι οποίοι ασχολούνται με τα ιατρικά θέματα των παιδιών, η εκπαιδευτικός , η οποία φροντίζει πάντα για τη μελέτη και την ένταξη των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον και την υποστήριξή τους. Γιατί συνήθως τα παιδιά που δεν έχουν βιώσει καλά μέσα στην οικογένεια έχουν κι εκπαιδευτικά κενά.

«Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και προκαλούν σε μας συναισθήματα που πρέπει να διαχειριζόμαστε. Ναι έχουν υπάρξει και πολύ έντονες περιπτώσεις παιδιών που έχει χρειαστεί να μείνουν στα σπίτια μας. Για παράδειγμα η περίπτωση ενός παιδιού που βρέθηκε στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, μόνο του μέσα σε ένα οικόπεδο, το οποίο ήταν θύμα παράνομης αγοραπωλησίας και χρειάστηκε να απομακρυνθεί. Μου έρχεται στο μυαλό η περίπτωση ενός βρέφους που εγκαταλείφθηκε από την οικογένειά του στο νοσοκομείο, γιατί είχε πολλαπλά προβλήματα υγείας και οι γιατροί είχαν πει ότι ,εφόσον ζήσει, θα έχει μια μόνιμη αναπηρία. Σήμερα το παιδί αυτό είναι πάρα πολύ καλά , έχει εξελιχθεί και δεν έχει μόνιμη αναπηρία. Είναι πάρα πολλά».

Η κοινωνική λειτουργός Χαρά Γροσδάνη με την ψυχολόγο Μαρία Τσονοπούλου

Από τη στιγμή που ένα παιδί φτάνει στο σπίτι αντιδρά με τον δικό του τρόπο και συνήθως έχουν προετοιμαστεί. «Ανάλογα με την ηλικία, τον χαρακτήρα και τα βιώματά του. Αυτό που εμείς προσπαθούμε να κάνουμε είναι αν είναι εφικτό, οι ψυχολόγοι ας να το γνωρίσουν πριν έρθει στο σπίτι, να το ενημερώσουν τι είναι το Χαμόγελο, ποιο είναι το σπίτι στο οποίο θα πάνε, ποιους θα συναντήσουν εκεί, έτσι ώστε όταν θα φτάσει να έχει τις πληροφορίες και να νιώσει πιο καλά. Σε γενικές γραμμές έρχονται με καλή διάθεση».

Τα παιδιά μένουν στα σπίτια μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Ωστόσο, όπως τονίζει η κ. Γροσδάνη υπάρχουν αρκετά που με την ενηλικίωσή τους δεν έχουν κανένα οικογενειακό ή στηρικτικό περιβάλλον , στο οποίο μπορούν να επιστρέψουν ή να πιαστούν και ο Σύλλογος δουλεύει με αυτά τα παιδιά, ώστε να πατήσουν στα πόδια τους και κατά συνέπεια αυξάνεται ο χρόνος παραμονής τους. Με αυτό το δεδομένο ο Σύλλογος ξεκίνησε τις δράσεις υποστήριξης των ενήλικων παιδιών, όπου παρέχει στέγαση σε αυτόνομα διαμερίσματα, ενίσχυση ώστε να σπουδάσουν, οικονομική στήριξη , ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική, με στόχο να ανοίξουν τα φτερά τους.

Η Μαρία Θεοχαρίδη, κοινωνική λειτουργός, είναι η υπεύθυνη του σπιτιού στην Τέμενη Αιγίου και μαζί με το υπόλοιπο προσωπικό περνά πολλές ώρες με τα παιδιά. Λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη άνοιξε η πόρτα του σαλονιού , γιατί κάποιοι από τους μικρούς ενοίκους είχαν επιστρέψει από το σχολείο κι έπεσαν στην αγκαλιά της.

«Τα παιδιά έχουν ανάγκη από αγάπη κι αγκαλιά και είναι κάτι που το επιδιώκουν εξαρχής. Ωστόσο στην πορεία ,γνωρίζοντάς μας καλύτερα, αυτό γίνεται πιο ειλικρινές και είναι αυτό που βλέπεις. Είναι κάτι που νιώθουν και οι δύο πλευρές. », αναφέρει.

Τα παιδιά έχουν το καθημερινό τους πρόγραμμα και όπως και στο σπίτι κάθε οικογένειας, έτσι κι εκεί , υπάρχουν και οι δύσκολες στιγμές. «Παίρνουμε και το θετικό συναίσθημα και το αρνητικό. Είμαστε εδώ και για τα δύο. Όπως στο σπίτι μας το παιδί θα μας δείξει και το θυμό και την αγάπη, έτσι κι εδώ. Κάθε στιγμή είναι διαφορετική. Αυτό που χρειάζεται είναι να λειτουργήσει με ηρεμία, υπομονή, επιμονή, αλλά πάντα έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού σου ότι δεν έχει το μεγάλωμα του δικού σου παιδιού, οπότε οι απαιτήσεις σου πρέπει να είναι πιο χαμηλές. Το οποιοδήποτε παιδί είναι εδώ είναι εδώ για κάποιο σοβαρό λόγο».

Οι ανάγκες ενός σπιτιού είναι μεγάλες στην κάλυψη των οποίων συμβάλει η τοπική κοινωνία. Μικρές και μεγαλύτερες επιχειρήσεις, κάτοικοι αλλά και σχολεία καλύπτουν μέρος των αναγκών τους, προσφέροντα είδη ή χρήματα, ενώ περίπου 40 εθελοντές βοηθούν, εκ περιτροπής, στην καθημερινή λειτουργία του σπιτιού. Γυναίκες που θα σιδερώσουν, θα βοηθήσουν στην προετοιμασία ή το σερβίρισμα του φαγητού, συνοδοί που θα πάνε παιδιά σε γιατρό ή σε κάποια δραστηριότητά τους , που θα παίξουν μαζί τους και γενικά θα προσφέρουν βοήθεια ή όπου αλλού χρειαστεί.

Η Μαρία Τσονοπούλου είναι ψυχολόγος κι έχει και αυτή ένα ευαίσθητο ρόλο. «Πρέπει ουσιαστικά να υπάρξει μια σταδιακή προσαρμογή του παιδιού, ανάλογα ε την ηλικία και τιε ανάγκες του. Εμείς προσπαθούμε, όταν θα έρθει εδώ ένα παιδί ,να υπάρξει μια σωστή προετοιμασία, τόσο των υπολοίπων παιδιών που μένουν ήδη , όσο και του παιδιού που θα έρθει».

Η κ. Τσονοπούλου από την εμπειρία της, τονίζει ότι τα παιδιά σταδιακά προσαρμόζονται και « βλέπουμε επίσης πως τα παιδιά αγκαλιάζουν ένα νέο παιδί και είναι συγκινητικό θα έλεγα. Γενικά προσαρμόζονται σχετικά γρήγορα. Σαφώς υπάρχουν και κάποιες δυσκολίες και προσπαθούμε να τις αντιμετωπίσουμε».

Άραγε ένα παιδί ξεχνά τις άσχημες εμπειρίες ή τις ελλείψεις που έχει βιώσει στο οικογενειακό του περιβάλλον; «Τα παιδιά δεν ξεχνάνε ποτέ. Έρχονται εδώ με εμπειρίες κι αναμνήσεις. Αυτό βέβαια εξαρτάται και από την ηλικία. Από κει και πέρα στόχος μας είναι να μπορέσουμε να τα ενισχύσουμε, να τα διευκολύνουμε και να τα βοηθήσουμε να διαχειριστούν τις προσωπικές τους εμπειρίες. Είναι .όμως δεκτικά. Δεν είναι εύκολο και θέλει προσπάθεια. Στόχος μας όμως είναι όταν μπουν στην εφηβεία και ενηλικιωθούν, να ξέρουν τι έχει συμβεί, να ξέρουν την προσωπική τους ιστορία, να έχουν διαχειριστεί συναισθήματα και βιώματα και να μπορούν να ανταπεξέλθουν ως ενήλικες σε όλο αυτό».

Σε αυτή τη διαδικασία είναι απαραίτητη η αποδοχή. Αλλά , όπως επισημαίνει η κ. Τσονοπούλου για να αποδεχτώ κάτι χρειάζεται να το γνωρίζω. «Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν προστατευμένα βέβαια, κάποια πράγματα κι έπειτα να το αποδεχτούν και να το διαχειριστούν. Δύσκολο κομμάτι».

Δύσκολες ίσως και οι απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως πού είναι ο μπαμπάς μου, πού είναι η μαμά μου;

«Εκεί τους λέμε την αλήθεια προστατευμένα και ανάλογα με το τι μπορεί ν΄αντέξει και ν΄ακούσει το κάθε παιδί, δεν είναι εύκολο γιατί κάποιες ιστορίες και αρκετά δύσκολες».

Για παράδειγμα τη ρώτησε παιδί «γιατί δεν μπορώ να δω τη μαμά μου και τον μπαμπά μου», απαντώντας τους ότι «δεν μπορείς να τους δεις αυτή την περίοδο, γιατί έκαναν κάτι που δεν επιτρεπόταν από το νόμο και, επειδή είμαστε εμείς εδώ για την ασφάλειά σου αυτή τη στιγμή δεν μπορείς να τους συναντήσεις. Προσπαθείς να απαντήσεις και να μη μείνει με την απορία αλλά και ταυτόχρονα να μην το πληγώσεις. Τα παιδιά όταν δεν πάρουν απάντηση θα στήσουν τη δική τους ιστορία».