Η Κύπρια συγγραφέας Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλούμπη στο thebest: Το βιβλίο εκφράζει το θυμό μου για όσα έγιναν και όσα έγιναν στραβά

Συνέντευξη στην δημοσιογράφο Ανθή Ροδοπούλου

Η Κύπρια λογοτέχνης Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλούμπη είναι μια γυναίκα βαθιά συνειδητοποιημένη και συνδεδεμένη με τον τόπο της. Η αγάπη για την Αμμόχωστο και την κοινωνικοπολιτική ιστορία της αυταπόδεικτη και αδιαμφισβήτητη αποτυπωμένη στα βιβλία της. Με φόντο την διχοτομημένη Κύπρο, την ένωση ως όραμα απατηλό, τις σχέσεις των δύο κοινοτήτων αλλά και λησμονημένα εν πολλοίς γεγονότα, όπως η εγκαταλελειμμένη και «σιδηροδέσμια» Αμμόχωστος, η προδοσία, η εισβολή του Αττίλα, τα συντρίμμια μιας πόλης που σφράγισαν τη νεανική ζωή της, το αίτημα για επιστροφή στους κατοίκους της…

Γεννημένη και μεγαλωμένη μέχρι τα 15 της στην πανέμορφη- μέχρι την τουρκική κατοχή- Αμμόχωστο, ήρθε ως πρόσφυγας και σπούδασε Οικονομικά στην Αθήνα και τις ΗΠΑ, ζει μόνιμα σήμερα και εργάζεται στην Τσεχία μαζί με το σύζυγό της στην προσωπική τους κατασκευαστική εταιρία. Με το τελευταίο της βιβλίο «Της ντροπής» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι)- έχουν προηγηθεί 8 βραβευμένα μυθιστορήματα και μια συλλογή διηγημάτων -επιδιώκει να αναδιαπραγματευθεί τις έννοιες της ταυτότητας, της μνήμης, της νοσταλγίας, του ξενιτεμού ηθελημένου και μη, των σιωπών εκείνων που είναι πιο ηχηρές από τις κραυγές, του συλλογικού τραύματος, της ίδιας της ακρωτηριασμένης γενιάς της που βρέθηκε στο μεταίχμιο μιας Κύπρου πριν και μετά την διχοτόμηση.

Στη συζήτηση με τη συγγραφέα λίγο μετά την παρουσίαση του βιβλίου της στην Πάτρα- που επαινέθηκε και συγκίνησε- μιλά για την Κυπριακή ιστορία και τα βαριά φορτία της, τις μνήμες, τους τόπους και τους μύθους τους, τους προσωπικούς και συλλογικούς διχασμούς, τις χαμένες ευκαιρίες αλλά κι εκείνες που περιμένουν καρτερικά να βρεθούν.

- «Της ντροπής»… Είμαι σίγουρη πως πρόκειται για μια βιωματική αφήγηση που στοιχειώνεται από μνήμες, έντονα συναισθήματα και βασανιστικούς προβληματισμούς για την εγκαταλελειμμένη Αμμόχωστο. Αλήθεια, τι ψάχνετε να βρείτε στα συντρίμμια μιας πόλης που σφράγισε την παλιά σας ζωή;

Το πρώτο κεφάλαιο της ζωής μας. Τις ελεύθερες ανάσες μας. Τα νιάτα μας. Εκείνο το ξεκίνημα που έμεινε στα μισά του δρόμου. Τις ψηφίδες που μας λείπουν για να νοιώσουμε ολοκληρωμένοι.

-Κάθε ιστορία σας είναι και μια κραυγή αγωνίας για το θέμα της λύσης του Κυπριακού. Με το βιβλίο σας καλείτε ουσιαστικά να ξαναδούμε από την αρχή το θέμα της διχοτόμησης της Κύπρου. Οι Τούρκοι πάντα θα έχουν επεκτατικές-κατακτητικές βλέψεις προς την Ελλάδα προσβλέποντας να κυριαρχήσουν στο ΒΑ Αιγαίο και πολύ περισσότερο σήμερα με την ανακάλυψη πετρελαϊκών κοιτασμάτων στην ΑΟΖ της Κύπρου. Ποια μπορεί να είναι η λύση και πώς μπορεί εμείς να ενισχύσουμε το ρόλο μας και να αντισταθούμε αποτελεσματικά σε επίπεδο λαών;

Θα έλεγα πως πιο πολύ, το βιβλίο εκφράζει το θυμό μου· για όσα έγιναν, όσα έγιναν στραβά, κι όσα δεν έγιναν καθόλου. Για το λάθος δρόμο που επιμένουμε να ακολουθούμε. Δεν ξέρω τι κινήσεις πρέπει να γίνουν από μέρους μας. Δεν είμαι πολιτικός. Ξέρω όμως, αυτό που όλοι εύκολα μπορούν να δουν αν θέλουν. Πως ο συμβιβασμός πρέπει να γίνει, γιατί η βάση συζήτησης κάθε φορά βρίσκεται αλλού και είναι εις βάρος μας. Κάθε χρόνο κάνουμε ένα βήμα πίσω· κάθε χρόνο, τα δικά μας δυνατά στοιχεία με τις συμπεριφορές μας στο θέμα, αποδεκατίζονται. Κάθε χρόνο, η Τουρκία καταφέρνει να μας φέρνει μπροστά σε καινούργια τετελεσμένα. Και βαραίνουν στις πλάτες μας όλα τα όχι που είπαμε στις διαπραγματεύσεις. Ω! Πόσο τη βαραίνει…

-Ποιοι θεωρείτε ότι είναι οι κυριότεροι λόγοι που φτάσαμε σε αυτό το σημείο;

Η απουσία κάθαρσης. Αυτοί που ευθύνονταν για το γεγονός ότι βρεθήκαμε με μισή πατρίδα τον Ιούλιο του 1974 έμειναν ατιμώρητοι, κι αφέθηκαν να καθορίζουν τις μετέπειτα τύχες μας. Κρύψαμε κάτω από το χαλί τα επανειλημμένα λάθη που προηγήθηκαν μέχρι το 74, αποφεύγοντας να χαράξουμε σωστά μια νέα πορεία που θα επέτρεπε την ειρηνική συγκατοίκηση των πολιτών των κοινοτήτων στο νησί. Η μεγάλη πλειοψηφία δεν έχει καταλάβει πως δεν μπορεί ο στόχος να είναι να γυρίσουμε στο 1974· στη βάση δηλαδή όπου καθόμασταν πάνω από ένα καζάνι που έβραζε. Δεν έχει καταλάβει πως η θέση στην οποία βρισκόμαστε απαιτεί υποχωρήσεις.

-Πώς προέκυψε η ιδέα για το συγκεκριμένο βιβλίο «Της ντροπής»; Πώς θα περιγράφατε με μια σύντομη φράση τη «μαγιά» του διηγήματός σας;

Βλέποντας για πρώτη φορά μετά από 47 χρόνια εικόνες από τη λεηλατημένη πόλη μου, την Αμμόχωστο, παρακολουθώντας την αδυναμία και την μειωμένη αποφασιστικότητα των πολιτικών μας να προχωρήσουν στον απαραίτητο συμβιβασμό, αντιλαμβάνομαι πια πως εμείς, η τελευταία γενιά που πρόλαβε να ζήσει στην Αμμόχωστο δεν φαίνεται να ξαναβλέπουμε την επανένωση του νησιού μας. Θέλησα, λοιπόν, να περάσω το θυμό μου στις επόμενες γενιές, με τον μοναδικό τρόπο που ξέρω κάνω· μέσα από ένα βιβλίο. Θεωρώ πως αυτό είναι η πιο ουσιαστική παρακαταθήκη που μπορώ να αφήσω πίσω μου για τους νέους. Και ελπίζω εκείνοι να τη διαχειριστούν πιο σωστά από εμάς.

-Επομένως, τι μηνύματα θέλετε να περάσετε στις νεότερες γενιές μέσα από αυτά που γράφετε;

Δεν ήταν ποτέ στόχος μου να διδάξω κάτι το αναγνωστικό μου κοινό –νεότερους ή μεγαλύτερους- ούτε να περάσω κάποια μηνύματα. Φιλοδοξώ, όμως, να δώσω τροφή για σκέψη. Να προκαλέσω τον προβληματισμό.

-Σπουδές στα Οικονομικά, στην Αθήνα και τις ΗΠΑ. Σήμερα σας βρίσκουμε στην Τσεχία να έχετε δημιουργήσει μία οικογενειακή επιχείρηση. Η δική σας σχέση με τη συγγραφή πώς και πότε ξεκίνησε και πώς έχει εξελιχθεί μέσα στα χρόνια με την εμπειρία γραφής και την τριβή;

Βρήκε γόνιμο έδαφος μέσα από την αγάπη μου για τη λογοτεχνία και ξεπήδησε όταν ένιωσα πως είχα κάτι να πω. Το πρώτο μου βιβλίο ήταν μια μυθοπλαστική ιστορία που βασίστηκε σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα της Κύπρου. «Όταν θα πέσουν τα μαύρα» ήταν ο τίτλος εκείνου του μυθιστορήματος και τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο στην Κύπρο. Συνέχισα από τότε να γράφω, επιλέγοντας διαφορετικά θέματα, πειραματιζόμενη με διάφορα είδη και τεχνικές. Δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος να κρίνω αν η γραφή μου εξελίχθηκε ή ωρίμασε στην πορεία. Νομίζω όμως πως από έργο σε έργο παρουσιάζει ιδιομορφίες.

-Με ποιο άλλο είδος γραφής προτιμάτε να ασχολείστε;

Έχω γράψει μυθιστορήματα, μια νουβέλα και διηγήματα μεγαλύτερης φόρμας. Στα δυο τελευταία μου βιβλία κατέληξα στη μικρή φόρμα διηγημάτων. Λέω κατέληξα, γιατί προς το παρόν, τουλάχιστον, νοιώθω πως με αυτή την μικρή φόρμα μπορώ να εκφραστώ καλύτερα.

-Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση όταν κάθεστε μπροστά σε ένα φύλλο χαρτί;

Να καταφέρω να πω κάτι καινούργιο· να εκφράσω κάτι με πρωτότυπο τρόπο· να δώσω αφορμές για περεταίρω σκέψεις. Να μιλήσω για μια αλήθεια που δεν έχει ειπωθεί, να δώσω μια δεύτερη όψη στα πράγματα, που να έχει αγνοηθεί.

-Ποια είναι τα μυστικά που μπορεί να κρύβει μία συγγραφέας στο συρτάρι της;

Τις ιδέες για ένα καινούργιο θέμα, τα υλικά που θα χρησιμοποιήσει στη γραφή του βιβλίου, ο τρόπος που θα αναμίξει, θα μαγειρέψει τα υλικά του ώστε να προκύψει ένα αποτέλεσμα που θα αγαπηθεί. Κάτι δηλαδή από την τέχνη ενός ευφάνταστου μάγειρα.

-Άρα, ποιο θεωρείτε ότι είναι το τρίπτυχο της επιτυχίας ενός καλού συγγραφικού έργου;

Δεν νομίζω πως υπάρχει συνταγή. Άλλωστε, πώς να ορίσει κανείς το καλό συγγραφικό έργο; Είναι άραγε το βραβευμένο έργο; Ή εκείνο που έκανε σημαντικές πωλήσεις; Προσωπικά, επιτυχημένο θα έλεγα το έργο το οποίο ο συγγραφέας πρώτος το αγάπησε, στάθηκε αφειδώλευτος στον χρόνο και τον κόπο του. Επιτυχημένο είναι το έργο για το οποίο ο συγγραφέας έδωσε την ψυχή του.

-Το πρώτο σας μυθιστόρημα βραβεύτηκε με το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας της Κύπρου και δύο άλλα τιμήθηκαν από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, ενώ τα υπόλοιπα προστίθενται στη λίστα για το κρατικό βραβείο Κύπρου. Τι σημαίνουν αυτές οι βραβεύσεις για σας;

Ένα βραβείο είναι τιμή. Είναι αναγνώριση, είναι αποδοχή αυτού που θέλησες να μοιραστείς με τους αναγνώστες. Κι είναι και ώθηση για τη συνέχεια. Είναι κουράγιο στην προσπάθεια που κάνεις· για κάτι καλό, ή… για κάτι καλύτερο.

-Ποιο είναι το σημαντικότερο εφόδιο που θα θέλατε να πάρει μαζί του ο αναγνώστης διαβάζοντας ένα βιβλίο σας;

Εκείνο που εκτιμώ εγώ σαν αναγνώστης άλλων βιβλίων, και που είναι να καταφέρνει ο συγγραφέας να με μεταφέρει στον χρόνο και στον χώρο που επιλέγει στο βιβλίο του· να με βάζει σε άλλα πλάτη κι μήκη της ιστορίας. Με άλλα λόγια, να με κάνει να ταξιδέψω.

-Ποια τα επόμενα συγγραφικά σχέδιά σας;

Εργάζομαι πάνω σε ένα θέμα το οποίο με απασχόλησε σε παλιότερό μου μυθιστόρημα με τίτλο «Γκαίρλιτς» και που αφορά την απίστευτη ιστορία που οδήγησε κατά τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο το τέταρτο σώμα στρατού στην πόλη αυτή της Γερμανίας παραμένοντας εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου σε μια ιδιότυπη αιχμαλωσία. Μελετώ τώρα το θέμα από την κοινωνική του πλευρά· με απασχολεί η αντιμετώπιση που είχαν οι στρατιώτες όταν πια γύρισαν στην Ελλάδα.

* Το βιβλίο «Της Ντροπής» παρουσιάστηκε σε εκδήλωση του Συλλόγου Νέων Καλλιτεχνών Πατρών, σε συνεργασία με την Ένωση Κυπρίων Νόμου Αχαΐας και τις Εκδόσεις Μελάνι, την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2022 στις 19.00 στο ξενοδοχείο My Way Hotel and Events στην Πάτρα.