Το thebest.gr στο 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Στην κούρσα για τον Χρυσό Αλέξανδρο

Συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον οι προβολές των ταινιών του διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος του 63ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου οι οποίες διεκδικούν τον Χρυσό Αλέξανδρο, τα δυο μεγάλα βραβεία του φεστιβάλ.

Μαζί με το εξαιρετικό γιαπωνέζικο φιλμ «Σχέδιο 75», τη σκυτάλη πήραν και άλλες αξιόλογες ταινίες.

Το «Blue Jean» της Αγγλίδας Τζόρτζια Οκλεϊ πραγματεύεται την ιστορία μιας γυμνάστριας στο Λύκειο που είναι λεσβία και ταράζεται με τον ερχομό στο σχολείο μιας νέας κοπέλας με αποτέλεσμα να συγκρουστεί με τις έως τότε πεποιθήσεις της σε ηθικό επίπεδο. Χρονικό ορόσημο της περιόδου που διαδραματίζεται το φιλμ είναι η δεκαετία του 80 και η πολιτική απόφαση της Θάτσερ να ψηφίσει έναν ταπεινωτικό νόμο για τους ομοφυλόφιλους. Η σκέψη της Όκλεϊ χωρίς να κραυγάζει και να αποβλέπει σε εντυπωσιασμούς, δομείται με εξαιρετικό τρόπο, ρεαλιστικό ύφος, τρυφερότητα, πολιτική ματιά και εκλεκτή αισθητική ως έντονα κριτικό σχόλιο για την τάση της εξουσίας να χειραγωγήσει το ανθρώπινο σώμα αφαιρώντας τη δυνατότητα από το άτομο να είναι υπεύθυνο για το σώμα του και τη σεξουαλικότητά του. Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Κοινού (Τμήμα Venice Giornate degli Autori) στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας 2022. Ερμηνεία μεγάλων αξιώσεων από την Ρόζι Μακ Γιούιν.

Η ελληνική ταινία «Ησυχία 6-9» του Χρήστου Πασσαλή που εκπροσωπεί τη χώρα μας μαζί με την ταινία «Άκουσέ με» της Μαρίας Ντούζα στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα και στην κούρσα για τον Χρυσό Αλέξανδρο, παρακολουθεί τον Άρη και την Άννα που σε μια πόλη κοντά στη θάλασσα, γεμάτη κεραίες που εκπέμπουν παράξενους ήχους και τις φωνές των εξαφανισμένων, έρχονται κοντά κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ερωτεύονται και κάθονται στο ίδιο παγκάκι κοιτώντας τη θάλασσα τις ώρες που οι άνθρωποι κάνουν ησυχία, απομονωμένοι στη ευτυχία και τη χαρά τους, γελούν μέσα σε ένα γκρίζο περιβάλλον όπου οι άνθρωποι θέλουν να ξεχάσουν αφού πάνω τους έχει επιδράσει οι απώλειες. Και οι δυο ευτυχισμένοι, σφίζουν από ζωντάνια. Μέχρι που η Άννα εξαφανίζεται… Ο Πασσαλής που είχε εμφανιστεί ως ηθοποιός τον «Κυνόδοντα» του Λάνθιμου κάνει εδώ το σκηνοθετικό του ντεμπούτο μεγάλου μήκους ταινίας μυθοπλασίας, που έρχεται μετά το ντοκιμαντέρ για τη Θεσσαλονίκη «Η πόλη και η πόλη» που ο Πασσαλής συνυπόγραψε  με τον Σύλλα Τζουμέρκα.  Ο Πασσαλής δημιουργεί μεγάλης αισθητικής πλάνα και καταφέρνει να προκαλέσει πιστές ερμηνείες από τους ηθοποιούς Aγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής, Σοφία Κόκκαλη, Μαρία Σκουλά, Βασίλης Καραμπούλας, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα επίσης υπήρξε η παρθενική ταινία του Ρουμάνου Μιχάι Μιντσάν «Προς τον Βορρά» που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Μόστρα της Βενετίας και αποτελεί ελληνική συμπαραγωγή. Η ταινία ακολουθώντας ένα ρυθμό αριστοτεχνικού θρίλερ κλειστών χώρων αφού σε μεγάλο μέρος της είναι γυρισμένη στο εσωτερικό ενός πλοίου μεταναστών για τον Καναδά αλλά και σε κλειστούς χώρους πριν την αναχώρηση, κλιμακώνει την αγωνία σε δυσθεώρητα ύψη. Δυο μετανάστες λαθρεπιβάτες, ένας Ρούμανος και ένας Βούλγαρος εισέρχονται κρυφά σε ένα πλοίο που ταξιδεύει από Ισπανία για Αμερική. Το πλοίο ταξιδεύει για Καναδά τελικά και είναι στον έλεγχο των Ταϊβανέζων. Μετά τη θανάτωση του Βούλγαρου που θα εντοπιστεί, ο Ρουμάνος καθοδηγείται από έναν Φιλιππινέζο ναύτη που πιστεύει στο Θεό, ο οποίος προσπαθεί να τον κρύψει για να καταφέρει να τον περάσει στον Καναδά. Ο Μιντσάν φτιάχνει μια βίαιη ψυχολογικά και ατμοσφαιρικά ζοφερή ταινία θολώνοντας τα νερά στη διαχωριστική γραμμή μεταξύ καλού και κακού, αφήνοντας αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με την ηθική στάση. Με πρωτότυπη προβληματική που δεν ακολουθεί τα τυπικά στην απόδοση των αποδεκτών αξιών, ο σκηνοθέτης με εξαιρετικές ικανότητες στην κινηματογράφηση αλλά με αρκετά κενά σε διαυγείς απόψεις, οδηγεί την ταινία του υπογραμμίζοντας κριτικά την αποκαθήλωση των ιδανικών, το αποκούμπι της θρησκείας, την παράνοια των χαρακτήρων. Ομολογουμένως συγκλονιστική η σκηνή του τέλους με τον διάλογο Ρουμάνου λαθρεπιβάτη και Φιλιππινέζου ναύτη, άρτια κινηματογραφημένη στη φόρμα της, προκαλεί τη συγκίνηση διαλύοντας ασάφειες που προηγήθηκαν.

Εξέχουσες ταινίες από τα άλλα τμήματα

Σε όλα τα τμήματα υπάρχουν ενδιαφέρουσες ταινίες, όπως και μέτριες που δεν πρεσβεύουν κάτι που θα το θυμόμαστε μετά την απομάκρυνση από τη σκοτεινή αίθουσα.

Έτσι από τις ταινίες που προβάλλονται εκτός συναγωνισμού, θα επιλέγαμε τη γαλλική ταινία της Εμανουέλ Νικό «Με τα μάτια της Ντάλβα» που απέσπασε Βραβείο Fipresci και Βραβείο του Ιδρύματος Louis Roederer Foundation για τον Καλύτερο Ανερχόμενο Κινηματογραφικό Αστέρα στο Φεστιβάλ Καννών, Βραβείο Διαγωνιστικού «Young Cinema» για την Καλύτερη Σκηνοθεσία & Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία για την απουδαία πρωταγωνίστρια Ζέλντα Σάμσον που καθηλώνει. Μια συνταρακτική ερμηνεία που γίνεται εξαιρετικά επίκαιρη αφού το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης αλλά και της περίεργης σχέσης με τον πατέρα, προσεγγίζεται με σπάνια δύναμη, διεισδυτικότητα, ευαισθησία, λεπτότητα αλλά και αιχμηρότητα από τη Γαλλίδα σκηνοθέτρια. Η υπέροχη Ντάλβα εντυπωσιάζει σε όλο το φιλμ με την αξιοπρέπειά της αλλά και με τον τρόπο που επιστρέφει στην παιδική ηλικία, την εξαιρετικά τρυφερή αυτή ηλικία, με τη στήριξη της συγκατοίκου του και κοινωνικού λειτουργού κάνοντας καθοριστικά βήματα για να γιατρευτούν τα τραύματα από τα διάφορα πρόσωπα της βίας που αντιμετώπισε.

Στο τμήμα «Κινηματογράφος των Αυτόχθονων» τις καλύτερες εντυπώσεις άφησε η αυστραλέζικη ταινία «Τάνα», παραγωγής 2015 των Μπέντλεϊ Ντιν και Μάρτιν Μπάτλερ που ήταν υποψήφια για Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία στα Βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας 2017 και απέσπασε Βραβείο Fedeora για την Καλύτερη Φωτογραφία (Διεθνής Εβδομάδα Κριτικής), Βραβείο της Διεθνούς Εβδομάδας Κριτικής του Φεστιβάλ Βενετίας 2015, Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής – του Φεστιβάλ Λονδίνου 2015 και άλλα βραβεία. Οι αντιθέσεις και συγκρούσεις των διαφορετικών τρόπων ζωής των κατοίκων, χριστιανών και παραδοσιακών στις αρχέγονες ρίζες των προγόνων τους και η προσπάθεια δυο νεαρών εραστών να διαφυλάξουν τη σχέση τους αθέατη από τους φανατικούς υπέρμαχους της παράδοσης και πολέμιους της ενδογαμίας, λίγο πριν την τελετή μύησης και τελετουργικής ενηλικίωσης της κοπέλας, κινηματογραφούνται με εξαιρετικό τρόπο και δίνουν απρόοπτες διαστάσεις, αισθητικές, σεναριακές και σκηνοθετικές στα έτσι κι αλλιώς πραγματικά γεγονότα. Όλοι οι διάλογοι της ταινίας  είναι γυρισμένοι στην παραδοσιακή γλώσσα Ναουβχάλ. Άκρως πειστικές και γνήσιες οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών αλλά και όλων των δευτερευόντων ρόλων, ενώ τα μοναδικής ομορφιάς πλάνα των ανοιχτών χώρων προσδίδουν εικαστικότητα και ποίηση στην ταινία.

Στους Ανοιχτούς Ορίζοντες συγκλόνισαν με την ωμότητα, την ευαισθησία, τη γνησιότητα και ταυτόχρονα έναν υπόγειο λυρισμό οι «Βασιλιάδες του κόσμου», κολομβιανής παραγωγής 2022, της Λάουρα Μόρα, που απέσπασε το βραβείο «Χρυσή Αχιβάδα» στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπάστιαν. Ένα συνταρακτικό οδοιπορικό με κέρδη αλλά και απώλειες μιας παρέας μικρών παιδιών που περιπλανιώνται στους δρόμους και ταξιδεύουν πεζοί προς τη γη ενός εξ αυτών που έχει δεχτεί ένα γράμμα από την κυβέρνηση σύμφωνα με το οποίο του παραχωρείται το ιδιοκτησιακό δικαίωμα στη γη των προγόνων του. Μέσα σε συνθήκες κινδύνου και βίας στους δρόμους του Μεντεγίν έρχονται σε επαφή με πολλούς περιθωριακούς από τους οποίους θα μάθουν καλά και κακά. Μια ταινία που ισορροπεί μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού, ένας ύμνος για τη φιλία, την αξιοπρέπεια, την ανθρωπιά και την αντίσταση, μια ταινία ανθρωπιάς σε έναν κόσμο βίαιο και ψεύτικο όπου οι πιθανότητες και τα ενδεχόμενα είναι πολλά.

Στις Ειδικές Προβολές ο «Peter Von Kant» του Φρανσουά Οζόν παρά το επικίνδυνο και ριψοκίνδυνο να προσεγγιστεί θέμα του, πραγματικά δικαιολόγησε απόλυτα τη μεγάλη σκηνοθετική αξία του δημιουργού του. Εξαιρετικοί στους πρωταγωνιστικούς ρόλους του πλούσιου σκηνοθέτη Πέτερ Φον Καντ ο Ντενίς Μενοσέτ, της ηθοποιού Σιντονί η Ιζαμπέλ Αντζανί, ενώ εμφανίζεται σε ένα σύντομο ρόλο η Χάνα Σιγκούλα. Ωστόσο εξαιρετικές επιδόσεις στο ρόλο του φτωχού νεαρού Αμίρ που ερωτεύεται ο Πέτερ Φον Καντ μέσω της γνωριμίας από τη Σιντονί, επέδειξε ο πρωτοεμφανιζόμενος Καλίλ Γκαρμπία, ο oποίος βρέθηκε στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του Ολύμπιον κατά την προβολή της ταινίας. Ο Πέτερ Φον Καντ προσφέρει στον Αμίρ φιλοξενία και ευκαιρία να μπει στον χώρο του κινηματογράφου. Η ταινία αποτελεί σπονδή του Οζόν στην ταινία «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ», ωστόσο ο σπουδαίος Γάλλος σκηνοθέτης μεταμορφώνει το πρωτότυπο φτιάχνοντας μια δική του, προσωπική ταινία, μπολιασμένη με την αναμφισβήτητη αισθητική του, το σαρκαστικό πνεύμα του και την ανατρεπτική ματιά του. Ο Οζόν προσεγγίζει τα επικίνδυνα πάθη αλλά και την εξουσιαστική πλευρά του έρωτα με σπάνια φινέτσα και καλλιτεχνικό κριτήριο δημιουργώντας μια εξαιρετικά λεπτή φιλμική δημιουργία.

Επίσης να σημειώσουμε στο τμήμα «Γνωρίστε τους γείτονες» την συμπαραγωγή Ουκρανίας-Τουρκίας «Κλόνταϊκ» της Μαρίνα Ερ Γκόρμπαχ την θαυμάσια ερμηνεία της Οξάνα Τσερκάσινα. Μια ταινία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα σε καιρό πολέμου (2014) στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας που αποκτά τραγική επικαιρότητα. Ένα ζευγάρι ζει μέσα στη φλόγα και τον παραλογισμό του πολέμου που καταστρέφει καθετί υγιές. Η γυναίκα είναι έγκυος και παρά τη συγκλονιστική ωμότητα των καταστάσεων ανάμεσα στον αυτονομιστή σύζυγό της και τους εχθρούς, μεταξύ των οποίων και ο αδελφός της γυναίκας, καταφέρνει να γεννήσει χωρίς την παραμικρή ιατρική φροντίδα αλλά κυρίως ενώ όλος ο κόσμος βουλιάζει κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια της.