Άνθρωποι και ποντίκια

Το έργο γράφτηκε το 1937, την εποχή του οικονομικού κραχ στην Αμερική όπου και η αγροτική οικονομία είχε πληγεί ανεπανόρθωτα  από μια φυσική καταστροφή, θύελλες σκόνης, που σάρωσαν τις καλλιέργειες στο πέρασμά τους. Έτσι ήταν συχνό το φαινόμενο των αγροτών μεταναστών όπως είναι και οι δυο ήρωες του έργου που αναζητούν γη για να δουλέψουν. Φτωχοί εργάτες και απλοί άνθρωποι που αγωνίζονται για το όραμά τους, ζωντανεύουν ρεαλιστικά από την πένα του Στάινμπεκ, εκφράζοντας έτσι και τις δικές του κοινωνικές αντιλήψεις.Αν και η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Μάνος Καρατζογιάννης αποδίδει απ την αρχή ως το τέλος, την μελαγχολική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στο έργο εξ αιτίας του σκληρού αγώνα επιβίωσης της κατώτερης εργατικής τάξης και  της διαπάλης με τους ψυχρούς και οικονομικά ισχυρούς, δεν αποδίδει, ωστόσο, σε όλη της την έκταση, την περιγραφική δύναμη του Στάινμπεκ και την υπερβολική αισθηματολογία του, η οποία απαιτεί νατουραλιστική απόδοση. Η ταπεινή και θλιβερή ψυχολογία των ηρώων μοιάζει να θίγεται φευγαλέα αν και οι ερμηνευτικές προσπάθειες είναι φιλότιμες. Συγκεκριμένα:                                                                                Πειστικός και συμπαθέστατος ο αγαθός γίγαντας Λένυ του Γ. Θανασούλα, κάπως υποτονικός ο Τζωρτζ του Πάνου Ιωσηφίδη, με αρκετές υφολογικές αποχρώσεις η απόδοση του δουλικού  καιροσκόπου Κάντυ του Διονύση Βούλτσου, χωρίς την απόλυτη προσέγγιση του σκληρού και ανασφαλούς, Κέρλυ και του άλλου, η ερμηνεία του Π. Τρουμπουνέλη. Η Γεωργία Αντωνοπούλου προσεγγίζει κατά μέτωπο τον ρόλο της  προκλητικής και μοναχικής γυναίκας του αφεντικού που ενσαρκώνει  κάτι που δεν επιτεύχθηκε από την ερμηνεία του Δ. Βαμβακά στο ρόλο του Σλιμ.

  Το έργο, αν και σκιαγραφεί  την κοινωνική ατμόσφαιρα της Αμερικής του ‘30, θίγει και παραμέτρους σημερινής κοινωνικής παθογένειας. Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά και επιτυχημένα του Στάινμπεκ. Το πνεύμα αγωνιστικότητας και αντίστασης σε κάθε άδικη μορφή εξουσίας, η προσπάθεια για αυτοδιάθεση των δυο ηρώων Λένυ καιΤζωρτζ, η ανάγκη για ισχυρούς δεσμούς φιλίας και συντροφικότητας, είναι τα βασικότερα μηνύματα που διαπερνούν το έργο και δίνουν την έμπνευση για ένα τολμηρό και άκρως θλιβερό διάβημα του βασικού ήρωα, στο τέλος, που επισφραγίζει όλα αυτά. Γνώμη μας είναι ότι χωρίς αυτό το τέλος το έργο θα έχανε το μεγαλείο του αφού αυτές οι τραγικές εξελίξεις είναι που δίνουν τη δυναμική σε ένα λογοτέχνημα που από μόνο του αποτελεί ένα αυτόνομο καλλιτεχνικό σύμπαν.

Όμως, επειδή το θέατρο και οι θεατρικές παραστάσεις που παίζονται σε κάθε εποχή εκφράζουν το πνεύμα και τις ανάγκες της εποχής, ας μας επιτραπεί, απ αυτές εδώ τις ..αράδες, να διατυπώσουμε και το παρακάτω, γενικού ενδιαφέροντος, αίτημα:  Να δούμε από τη σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ μας κι άλλες επιλογές έργων, περισσότερο ελπιδοφόρων – πχ. η κωμωδία  έχει απαξιωθεί; κι όχι μόνο-  έργων, που περνώντας κοινωνικά μηνύματα μπορούν ταυτοχρόνως να ψυχαγωγήσουν και να αποφορτίσουν τον ήδη βεβαρυμένο ψυχικό κόσμο του σημερινού θεατή, προτείνοντάς του διέξοδα κι όχι τραγικά αδιέξοδα. Νομίζω ότι όλοι το έχουμε ανάγκη και γνωρίζουμε όλοι καλά, ότι είναι και αυτό, εξίσου σημαντική αποστολή του θεάτρου.