«Παίζουμε αλλιώς το παιχνίδι, δεν έχει ξαναγίνει κάτι παρόμοιο»
Η αφετηρία του Re-Culture την προσεχή Παρασκευή 21 Οκτωβρίου θα έχει τη σφραγίδα του δραστήριου πανεπιστημιακού καθηγητή ιστορίας της τέχνης και θεωρίας του πολιτισμού, επιμελητή εκθέσεων και συγγραφέα Θανάση Μουτσόπουλου. Με τον υπονομευτικό τίτλο «Τέχνη Μη-Τέχνη» το πρωτοποριακό για τα μέρη μας εικαστικό φεστιβάλ της Art in Progress μας θέλει αμφισβητίες θιασώτες της mainstream προέλευσης μορφοπλαστικών καρπών και δέκτες μιας τέχνης άγνωστης: εκείνης που προέρχεται από ψυχασθένεια, ναρκωτικά, ανωνυμία, πολιτική τυραννία, εκείνης που μιλάει αφοπλιστικά για σεξ. Μιλήσαμε με τον κ. Μουτσόπουλο λίγο πριν την προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου και τα εγκαίνια, για να πάμε «υποψιασμένοι» σε Σκαγιοπούλειο, Αγορά Αργύρη και Παλαιά Λουτρά.
Για πρώτη φορά φέτος το εικαστικό φεστιβάλ Re- Culture διαθέτει καλλιτεχνικό διευθυντή. Με ποιο σκεπτικό εργαστήκατε για το επόμενο βήμα;
Ηταν τιμή για μένα να μου ζητηθεί να αναλάβω την καλλιτεχνική διεύθυνση αυτού του θεσμού, ο οποίος πια διοργανώνεται ανά διετία. Και μόνο το ότι υλοποιήθηκε και καθιερώθηκε τις πρώτες χρονιές ήταν ένας άθλος, μια οδύσσεια για τα εικαστικά δεδομένα της πόλης. Πιστεύω πως ήδη έχει αποκτήσει μια μαγιά κοινού και σιγά-σιγά όλο και περισσότεροι χάρη στο Re-Culture θα εξοικειώνονται με τη σύγχρονη τέχνη. Από φέτος ό,τι παρουσιαστεί μπαίνει κάτω από ένα θεματικό πλαίσιο, έχουμε δηλαδή μια «ομπρέλα» που καλύπτει 14 εκθέσεις. Ζητάμε από το θεατή να δει ένα συνολικό αφήγημα, που θα τολμήσω να αποκαλέσω πρωτοφανές πανελληνίως. Ερευνούμε περιοχές πρωτόγνωρες για το ελληνικό γίγνεσθαι, αγγίζουμε το όριο των πραγμάτων.
Τι σημαίνει στην πράξη «οριακό»; Τι ακριβώς θα δούμε;
Ποτέ δεν έχει γίνει κάτι παρόμοιο. Μιλάμε για έργα ψυχικά ασθενών που προέκυψαν μέσα από συνεργασίες με ιδρύματα και κλινικές, για μια μοναδική συλλογή ανώνυμης τέχνης που προέρχεται από συλλέκτες –ερευνητές, για μια έκθεση για το σεξ νέων καλλιτεχνών μεγάλης ποικιλομορφίας, για την ενότητα τέχνη και ψυχεδέλεια που περιλαμβάνει δημιουργίες μετά από χρήση ναρκωτικών ουσιών είτε ως αναφορά είτε ως εμπειρία. Εχουμε ετοιμάσει και την πρώτη πανελλαδική ιστορική ανασκόπηση της ποπ αρτ στην Ελλάδα από το ’60 μέχρι σήμερα. Επιπλέον γκράφιτι και underground εκθέματα. Θα δείξουμε και προπαγανδιστικά έργα από τη Βόρεια Κορέα που βρέθηκαν στη χώρα μας παράνομα-πρόκειται για πανευρωπαική πρωτοτυπία. Κρατάμε όμως και έξτρα εκπλήξεις για τους επισκέπτες μας.
Γιατί κινηθήκατε σε επιλογές πιο «περιθωριακές», που πιθανόν ακούγονται πιο «δυσάρεστες» ως καταγωγή;
Μια τέτοια θεματική τη ζητάει το σήμερα στη χώρα, με την ένοια πως όλη η ελληνική κοινωνία είναι στα όριά της. Είμαστε σε μια οριακή στιγμή για να θελήσουμε να πούμε μια ιστορία ωραίας αισθητικής. Προτιμήσαμε τα δύσκολα, τα επικίνδυνα ως μόνη επιλογή, ταιριαστή με την κατάσταση στη χώρα. Θέλω να πω ότι όλοι μεν συνεχίζουμε να στολίζουμε τα σπίτια μας, αλλά μέσα από την τέχνη μπορούμε να κάνουμε έναν δημόσιο διάλογο που αμφισβητεί, συγκρούεται, διαφωνεί, προκαλεί με την ευρύτερη πραγματικότητα. Είναι πιο υγιές να μπορείς σήμερα να δεις έργα που ερεθίζουν σε βαθμό που προκαλούν συζήτηση. Ταυτόχρονα να υπερασπιστείς την ιδέα μιας κοινωνίας πιο ανοιχτής σε όλους τους ανθρώπους ως δημιουργούς.
Δεν σκεφθήκατε πως η παρουσίαση «αστέρων», γνωστών καλλιτεχνικών ονομάτων κοινής αποδοχής θα πρόσφεραν στο θεσμό μεγαλύτερη ανταπόκριση κόσμου, δημοτικότητα και διαφήμιση; Μήπως τελικά θεωρηθεί το «μενού»του φεστιβάλ ….προκλητικά alternative ή αναρχοαυτόνομο;
Θα κρατούσα μόνο τη λέξη αυτόνομο. Είμαστε μια φτωχή οικονομικά διοργάνωση, δίχως πόρους και την ασπίδα μεγάλων φορέων.Ομως όταν οι κουρτίνες ανοίξουν ο κόσμος θα εκπλαγεί από το μέγεθος, το περιεχόμενο, το έντυπο υλικό. Μια αυτοοργάνωση στηριμένη στους νέους εθελοντές, η οποία διψάει να ακουστεί όχι μόνο στην πόλη, αλλά και σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Θέλουμε να έρθει κόσμος από παντού, να κάνουν οι τουρίστες στάση για τα εκθέματα του φεστιβάλ. Επρεπε λοιπόν να αποδείξουμε πως αυτή η στάση αξίζει τον κόπο. Μπήκαμε στον πειρασμό για καλλιτεχνικά ονόματα –«κράχτες» αλλά κάτι τέτοιο το κάνουν με ευκολία ιδρύματα όπως το Ωνάσειο ή το Νιάρχος. Είπαμε αφού είναι αδύνατον να ανταγωνιστούμε τέτοιες δυνάμεις, να παίξουμε αλλιώς το παιχνίδι, ανακαλύπτοντας το κρυμμένο και το συσκοτισμένο. Να διαφέρουμε. Συχνά άλλωστε οι παρουσίες των σταρ σε βγάζουν από το πραγματικό νόημα της τέχνης.
Πώς μοιράστηκε το φεστιβάλ στους χώρους και πώς φαντάζεστε το κοινό σας;
Το Σκαγιοπούλειο είναι η ναυαρχίδα μας. Πιστεύουμε πολύ και στην Αγορά Αργύρη ως θέση, ενώ στα Παλαιά Λουτρά θα μπει μόνη της η ενότητα για το σεξ όπου δεν θα επιτρέπεται η επίσκεψη σχολείων. Στηριζόμαστε πολύ στην ανταπόκριση της νεολαίας. Εχω την αισιόδοξη εντύπωση πως η γενιά των 20αρηδων έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται για την τέχνη. Δεν ζητούν μια ελαιογραφία με το ηλιοβασίλεμα αλλά κάτι πιο κοντά τους. Ετσι αποφασίσαμε να χτίσουμε σε αυτή τη γενιά της κρίσης. Ελπίζουμε το Re- Culture να αποτελέσει μια δόνηση που παρασύρει.
Πώς κρίνετε την επίσημη κρατική πολιτική για την τέχνη; Πόσο εύκολα επιβιώνουν προσπάθειες σαν του Re- Culture;
Τα τελευταία χρόνια παρακολουθούσαμε μια σπασμωδική πολιτική χωρίς στόχους, βασισμένη στις σχέσεις, στους γνωστούς κλπ. Τώρα δεν γίνεται τίποτα, δίχως χρήματα η πολιτεία έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά. Το κράτος αποσύρθηκε εντελώς, παρέδωσε τα ηνία στους ιδιώτες. Ακόμα και το δραστήριο Μουσείο Μπενάκη είναι σε κίνδυνο λειτουργικά, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης όλο αναβάλλει τη λειτουργία του και ανακοίνωσε μια εναρκτήρια περίοδο σιγανή, δίχως παρεμβατικό χαρακτήρα. Σκέφτομαι σε πόσες χώρες του εξωτερικού γίνονται ηχηρές εικαστικές διοργανώσεις που κόβουν εισιτήρια και παράγουν κέρδος. Είναι καιρός να σκεφτούμε και στην Ελλάδα πως και η τέχνη μπορεί να αποφέρει οικονομικό όφελος. Η Art in Progress που έχει ανάγκη πόρους για το έργο της είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός για να βάλει εισιτήριο. Αλλωστε το να πληρώσεις σε έκθεση εδώ είναι ταμπού, γιατί θεωρούν το αντικείμενο βαρετό, ενώ αντιθέτως στο θέατρο θα πληρώσουν γιατί θα διασκεδάσουν. Σκεφθείτε όμως πως 20 χρόνια πριν τα θέατρα δεν ήταν όσα είναι σήμερα, σιγά- σιγά σημειώθηκε άνθηση. Χρειάζεται δουλειά συστηματικά.
Ποια είναι η προσωπική σας σχέση με την Πάτρα;
Γνωρίζω καλά την πόλη, γιατί δίδαξα από το 1999 στο τμήμα αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών και αργότερα συνεργάστηκα με την Πάτρα -Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006 ως επιμελητής της έκθεσης «Η μεγάλη αναταρραχή» στο συγκρότημα Λαδόπουλου. Το πανεπιστήμιο εδώ είναι πολύ δυναμικό και η πατραική κοινωνία πρέπει να χτίσει σε αυτό το όπλο. Αυτό έκανε και το Re-Culture από τη στιγμή της ίδρυσής του και σε αυτό τον κόσμο βασιζόμαστε ακόμα και ελπίζουμε.
Ο εμπνευστής του Re- Culture Κλεομένης Κωστόπουλος ανακοίνωσε από πέρυσι την διεξαγωγή του φεστιβάλ ανά διετία ώστε να πάρει τη μορφή Μπιενάλε. Μπορεί να αντιμετωπίζεται έτσι;
Είναι ήδη μια τύπου Μπιενάλε όσο κι αν ακούγεται πολυφορεμένος ο τίτλος. Ο κύριος όγκος όμως φέτος προέρχεται από ελληνες αναδεικνύοντας μια ιστορία 60 χρόνων. Βουτάμε στο παρελθόν για να ξαναδούμε τον εαυτό μας και να ατενίσουμε το μέλλον.
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr