Ο Πρόεδρος αναθεωρείται (;)

Ξεκίνησε, πλέον, το πρώτο σκέλος της διαδικασίας της Αναθεώρησης του Συντάγματος. Πρόκειται για μια διαδικασία μαακροσκελή και απαιτητική. Αυτό διότι απαιτούνται δύο Βουλές, μία που θα προτείνει και η αμέσως επόμενη που δύναται να αναθεωρήσει, αλλά και ευρεία αποδοχή τόσο της διάταξης που θα αναθεωρηθεί όσο και της νέας μορφής που αυτή θα λάβει, καθώς χρειάζεται να ψηφισθεί απο 180 βουλευτές.

Δεδομένου οτι το Σύνταγμα αποτελεί ένα νομικό μεν κείμενο, το οποίο όμως είναι ταυτοχρόνως έντονης πολιτικής υφής, καθώς ρυθμίζει την λειτουργία του πολιτεύματος, αντιλαμβανόμαστε οτι και η αναθεώρηση αποτελεί μιαν εξ΄ ίσου πολιτικού χαρακτήρα διαδικασία. Τούτο όχι μόνο επειδή γίνεται απο πολιτικούς (στους οποίους παρεμπιπτόντως μπορεί να περιλαμβάνονται και νομικοί), αλλά επειδή η κάθε πρόταση αναθεώρησης ενέχει έναν πολιτικό χαρακτήρα και, πολλάκις, εκφράζει μιαν ιδεολογία.

Θεωρώντας κανείς την πρόταση που κατέβαλε η Κυβέρνηση, βρίσκει πολλά σημεία στα οποία μπορεί να εστιάσει. Ένα απο αυτά είναι το άρθρο 32 (και κατ’ αποτέλεσμα και το 30), το οποίο ορίζει την διαδικασία ανάδειξης του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η διαδικασία εκλογής ΠτΔ είναι ένα θέμα πάντα ζέον, καθώς η μη ευρεία αποδοχή απο το κοινοβούλιο, το οποίο και ψηφίζει,  του προτεινόμενου απο την Κυβέρνηση προσώπου, επιφέρει την αυτόματη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών για ανάδειξη νέας.

Στην πρόταση αναθεώρησης, προτείνεται να ακολουθεί η Βουλή μια ιδιαίτερα μακροσκελής διαδικασία ψηφοφοριών για ΠτΔ και στην περίπτωση αδιεξόδου μετά το πέρας εξαμήνου, όχι να διαλύεται, αλλά να γίνεται εκλογή ΠτΔ απο την βάση μεταξύ των δύο επικρατεστέρων.

Πρόκειται για μια πρόταση που μπορεί να προβληματίσει.

Στην πολιτική μας κουλτούρα, είναι γεγονός οτι η διάλυση της Βουλής σε περίπτωση μη ανάδειξης ΠτΔ, όπως ισχύει και σήμερα, δίνει ένα «όπλο» στα χέρια της εκάστοτε αντιπολίτευσης να μπορεί να «ρίξει την κυβέρνηση» και έτσι χρησιμοποιείται. Βέβαια η εκάστοτε Κυβέρνηση προτείνει κάποιον ευνοούμενο της αντιπολίτευσης και... «αμβλύνονται οι διαφορές». Αυτό οδηγεί σε έναν ΠτΔ που ευνοείται απο Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση και ρόλο (καταντά να) έχει να «χαϊδεύει τα αφτιά αμφοτέρων». Προφανώς αυτό δεν εξυπηρετεί την πολιτική ομαλότητα, που θέλει η κάθε χώρα.

Απο την άλλη, θεωρώ οτι πρέπει  να έχουμε υπόψη μας τα εξής δύο.

Πρώτον, σύμφωνα με την πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος, ο ΠτΔ φτάνει να εκλεγεί απο τον λαό, στην περίπτωση που δεν τον ψηφίσουν τα 3/5 του όλου αριθμού των βουλευτών. Αυτό οδηγεί στην ύπαρξη ενός ΠτΔ που δεν έχει την στήριξη του κοινοβουλίου (κορυφαίου δημοκρατικού θεσμού), την ίδια στιγμη που πρόκειται για τον Ανώτατο Πολιτειακό Άρχοντα. Αυτό οδηγεί σε μία αντίφαση, καθώς δεν σε στηρίζουν οι αντιπρόσωποι (βουλευτές), αλλά σε στηρίζουν οι αντιπροσωπευόμενοι. Άρα,  ίσως κάπου να χωλάινει η αντιπροσώπευση...

Δεύτερο και ίσως το σημαντικότερο θέμα που τίθεται έχει να κάνει με την νομιμοποίηση των προσώπων ως θεσμών. Στην Ελλάδα, ο λαός αναδεικνύει τους βουλευτές (α’ βαθμός νομιμοποίησης) και οι βουλευτές αναδεικνύουν τον Πρωθυπουργό (ψήφος εμπιστοσύνης) και τον ΠτΔ. Ο πρωθυπουργός και ο ΠτΔ έχουν β’ βαθμό νομιμοποίησης, διότι δεν είναι εκλεγμένοι άμεσα απο τον λαό, αλλά απο τους αντιπροσώπους του. Ωστόσο, το ελληνικό πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα, δίνει ουσιαστικό προβάδιδμα στην Πρωθυπουργό, ο οποίος έχει την πραγματική εξουσία. Σε μια περίπτωση εκλογής του ΠτΔ απο το εκλογικό σώμα, αλλάζει και ο βαθμός νομιμοποίησής του. Έτσι οδηγούμαστε στο άτοπο, ο Πρωθυπουργός (η ουσιαστική εξουσία) να έχει β’ βαθμο νομιμοποίησης και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (η συμβολική εξουσία) να έχει α’ βαθμο νομιμοποίησης.  Όλα αυτά έχουν σημασία, διότι ένας ΠτΔ με υπέρτερη του Πρωθυπουργού νομιμοποίση μπορεί να μην τον λαμβάνει και τόσο υπόψη ή ακόμη και να διακδικήσει μελλοντικά περισσότερες αρμοδιότητες, την στιγμή που ο ρόλος του είναι κυρίως συμβολικός.

Είναι εύκολο να κρίνεις αλλά δύσκολο να προτείνεις. Συμφωνώ οτι χρειάζεται να αναθεωρηθεί το εν λόγω άρθρο γιατί συμβάλλει εντόνως σε πολιτικές «αναταράξεις».  Όμως σκοπός είναι η εξαφάνιση ενός προβλήματος, όχι η δυνητική δημιουργία ενός νέου και, μάλιστα, μεγαλύτερης κλίμακος.

Βασίλειος Ν Μηλιώνης

Φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Ισορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο