Στ. Κούλης: Νούμερο ένα νόσος σε λίγα χρόνια η κατάθλιψη- Πώς φθάνει κανείς στην αυτοκτονία; Τα σημάδια που «εκπέμπει»

Η κατάθλιψη, που, στην βαριά της μορφή, θεωρείται μια από τις βασικές αιτίες που οδηγείς στην αυτοκτονία  μέσα στα επόμενα 10 χρόνια θα είναι το πρώτο γενικό νόσημα που θα βασανίζει τους ανθρώπους. Οι ανησυχητικοί ρυθμοί με τους οποίους αυξάνεται παγκοσμίως η ψυχοπαθολογία, καθώς και τα αυξημένα περιστατικά στη Δυτική Ελλάδα, κάνουν, για δεύτερη χρονιά, τους φορείς ψυχικής υγείας της περιοχής να ενώνουν τις δυνάμεις τους και να διοργανώνουν (από τις 8 έως τις 10 Οκτωβρίου) σειρά ενημερωτικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων υπό τον τίτλο: «Πάντα μαζί για την Ψυχική Υγεία. Η Ψυχική Υγεία αφορά όλους».

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας αλλά και το πρόσφατο περιστατικό αυτοκτονίας του 23χρονου στο Αντίρριο ο ψυχίατρος Στέφανος Κούλης επισημαίνει ότι πράγματι τα ζητήματα της ψυχικής υγείας αφορούν τους πάντες:

«Αφορά και τους ανθρώπους που έχουν ήδη πρόβλημα αλλά και όσους στο μέλλον ενδεχομένως να έχουν πρόβλημα. Η ψυχοπαθολογία αναμένεται να αυξηθεί συν τω χρόνω, σαν ποσόστωση, γι’ αυτό λέμε ότι μας αφορά όλους. Πρέπει να ασχοληθούμε όλοι μαζί πλέον, ως κοινωνία συνολικά. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο που αγγίζει και την Ελλάδα», υπογραμμίζει.

Όπως εξηγεί το διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα της κατάθλιψης που αφορά όλο και περισσότερους ανθρώπους, ιδίως νέους, ανάγεται κυρίως σε κοινωνικούς λόγους.

«Η κοινωνία αλλάζει με γοργούς ρυθμούς και με έναν τρόπο όχι ομαλό και ώριμο, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να παραμένουν ακάλυπτοι ψυχολογικά. Γίνονται αδύναμοι ως προσωπικότητες, η ανάπτυξή τους δεν είναι τέτοια ώστε να είναι ανθεκτικοί ως προσωπικότητες κι επίσης τα ερεθίσματα είναι τέτοια που τους αναγκάζουν να τα βιώνουν ψυχοτραυματικά και ψυχοπιεστικά», σημειώνει ο διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής-Ερευνών Πάτρας και πρόεδρος του Κοινωνικού Συναιτερισμού «Φάρος».

Ποίοι είναι όμως οι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν έναν άνθρωπο, και πιο συγκεκριμένα έναν νέο άνθρωπο που θεωρητικά έχει όλη την ζωή μπροστά του να προβεί στο απονενοημένο διάβημα;

«Ένα μεγάλο ποσοστό είναι λόγω ψυχοπαθολογίας, στα πλαίσια μιας ψύχωσης, μιας διπολικής διαταραχής, οπότε εκεί είναι πάρα πολύ υψηλό το ποσοστό των αυτοκτονιών, ειδικά στους νέους. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι λόγοι συναισθηματικοί, οικονομικοί, υγείας. Μπορεί να ωθήσουν κάποιον να θέλει να δώσει τέρμα στην ζωή του. Ένας τέτοιος άνθρωπος νιώθει ότι φθάνει σε αδιέξοδο.  Φανταστείτε πόσος πόνος, θλίψη και απελπισία υπάρχει σε αυτούς τους ανθρώπους», απαντά ο κ. Κούλης.

Πώς όμως μπορεί να βοηθήσει το οικογενειακό, φιλικό, επαγγελματικό ή γενικά κοινωνικό περιβάλλον ενός ατόμου που πραγματικά σκέπτεται να δώσει τέλος στην ζωή του; Ποια είναι εκείνα τα συμπτώματα που μπορούν να τους βάλουν σε υποψίες και να τον «σπρώξουν» να καταφύγει στην βοήθεια ειδικών;

Όπως τονίζει ο ψυχίατρος, δυστυχώς, όσοι πραγματικά θέλουν να αυτοκτονήσουν δεν το λένε, το κρύβουν. Είναι όμως και μερικοί που το παλεύουν που θέλουν και δεν θέλουν.

«Εκεί είναι το κρίσιμο σημείο που δείχνουν κάποια σημάδια. Το θέμα είναι ότι οι άνθρωποι αποπειρώνται αυτοκτονίες και τελικά ένα ποσοστό αυτοκτονεί τελικά. Το κακό είναι ότι πολλές φορές οι συγγενείς αλλά και οι ειδικοί το αντιμετωπίζουν ως χειριστικό περιστατικό, ότι το κάνει δηλαδή για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του περιβάλλοντός του ή για να πετύχει κάποιον στόχο. Παρά ταύτα και αυτός μπορεί να είναι υποψήφιος για πραγματική αυτοκτονία», αναφέρει ο κ. Κούλης.

Όταν κάποιος έχει κατάθλιψη, σοβαρής μορφής, υπάρχει κίνδυνος, να αποπειραθεί να αυτοκτονήσει. Το κακό όμως είναι ότι πολλές φορές η κατάθλιψη δεν εμφανίζεται ως κατάθλιψη αλλά με άλλες συμπεριφορές.

«Μπορεί να έχει παραβατικότητα, χρήση ουσιών σε νέους ανθρώπους, να έχει διαταραγμένη συμπεριφορά, σωματικά συμπτώματα και να πηγαίνει σε γιατρούς. Αυτή δεν είναι «καθαρή» ή εμφανής κατάθλιψη όπως την ξέρουμε με συμπτώματα όπως να μην έχει κανείς διάθεση, όρεξη, να μην μπορεί να λειτουργήσει, να κοιμηθεί κ.α.. Αυτό εντοπίζεται εύκολα όμως υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν είναι «καθαρές» και δυσκολεύουν ακόμα και τους ειδικούς. Η ουσία είναι ότι όταν κανείς υποψιάζεται κάτι πρέπει να δείξει ενδιαφέρον, να μπορεί να πει μια κουβέντα και να τον «σπρώξει» προς έναν ειδικό», συμβουλεύει ο κ. Κούλης.

Στη διάθεση των πολιτών της Δυτικής Ελλάδας υπάρχει και η τηλεφωνική γραμμή στήριξης (26340-20091) όπου μπορεί να καταφύγει για βοήθεια κάποιος που νιώθει πώς έχει την τάση να δώσει τέλος στην ζωή του. Όπως όμως εξηγεί ο κ. Κούλης αυτό ισχύει για όσους το παλεύουν καθώς όσοι είναι πραγματικά αποφασισμένοι δεν πρόκειται να πάρουν, τηλέφωνο. Σύμφωνα με τους ειδικούς οι οικονομικές συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας έχουν επιβαρύνει την κατάσταση. Η αλήθεια είναι πάντως ότι οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά τα δύο πρώτα χρόνια της κρίσης.

«Μετά δεν είχαμε κάποια ιδιαίτερη αύξηση, πάντως στην Ελλάδα έχουμε το μικρότερο ποσοστό αυτοκτονιών από την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι βόρειες χώρες έχουν μεγαλύτερα ποσοστά, παρότι κοινωνικά έχουν σε σχέση με μας καλύτερη δομή. Οι αλλαγές έχουν έρθει σε επίπεδο οικογένειας, δεν έχει αλλάξει τόσο πολύ όσο στις προηγμένες οικονομικά χώρες όπου δεν ξέρουν που να καταφύγουν αφού δεν υπάρχει η οικογένεια ως προστατευτικό περιβάλλον.

Επίσης εκεί δεν υπάρχουν κοινωνικές σχέσεις, μόνο επαγγελματικές σχέσεις, δεν υπάρχει η υποστήριξη του περίγυρου, της γειτονιάς κ.α..  Και τα Socia Media έχουν παίξει τον ρόλο τους στο επίπεδο της αποξένωσης», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κούλης.