Η Αβάσταχτη ελαφρότητα (όχι του είναι), αλλά των ανθρώπων

«Η Ιστορία θα είναι ευγενική μαζί μου. Σκοπεύω να τη γράψω», είχε πει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ (1874-1965), σε μια αποστροφή του λόγου του. Έχω την αίσθηση ότι το νόημα της φράσης υποδηλώνει ότι η μελάνη που χρησιμοποιεί ο ιστορικός για να αποτιμήσει τα ιστορικά γεγονότα, έστω μιας περιόδου, είναι αόρατη. Επίσης πιστεύω ότι οι πρωταγωνιστές ιστορικών γεγονότων, δεν περιγράφουν την ιστορική σημασία που απορρέει από αυτά τα γεγονότα. Αυτό το πράττουν οι ιστορικοί.

Οι ιστορικοί, συνήθως δεν συγγράφουν τα ιστορικά γεγονότα σε κοντινό  χρονικό διάστημα, από την περίοδο που αυτά συμβαίνουν σε πραγματικό χρόνο. Μερικοί από τους λόγους, εκτιμώ που συμβαίνει αυτό είναι: πρώτον ο ιστορικός διασταυρώνει τις πηγές του, δεύτερον τις αξιολογεί, και τρίτον αφήνει το χρόνο να κυλήσει, έτσι ώστε η γραφή του να διέπεται από αντικειμενικότητα (χρησιμοποίηση αρχείων) και νηφαλιότητα (αποτέλεσμα της χρησιμοποίησης των αρχείων). Πολλές φορές δε, όταν ο ιστορικός του μέλλοντος ασχολείται με μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, οι πρωταγωνιστές αυτής της περιόδου, έχουν αποδημήσει εις Κύριον.

Τελευταία στη χώρα μας, ενώ είμαστε από τα κράτη που διαθέτουν πλούσια ιστορία, επιλέγουμε να αποτυπώνουμε σημαντικά γεγονότα μιας περιόδου που επηρέασαν την πορεία της χώρας, με αδόκιμο τρόπο και μέθοδο. Έτσι λοιπόν είμαστε δέκτες ή και αναγνώστες (όσοι γνωρίζουν αγγλικά), του «εξαιρετικού» συγγράμματος του τέως Υπουργού Οικονομικών κ. Βαρουφάκη με τίτλο «Adults in the Room». Μάλιστα ο δημοσιογράφος Paul Mason του Guardian, αποθεώνει το βιβλίο, γράφοντας χαρακτηριστικά: «ότι το βιβλίο είναι από τα πιο σημαντικά πολιτικά συγγράμματα όλων των εποχών».

«Επίσης για το συγκεκριμένο βιβλίο έγραψαν διθυραμβικές κριτικές που ήταν σύμφωνες με του εν λόγω δημοσιογράφου, ο Θουκυδίδης, ο Ξενοφώντας, ο Πλούταρχος. Μάλιστα ο Θουκυδίδης σε μία δήλωσή του, δεν θυμάμαι σε ποιο ραδιόφωνο, είπε χαρακτηριστικά ότι θα ματαγράψει τον Πελοποννησιακό Πόλεμο».

«Αυτοί που στον πόλεμο επιδιώκουν με κάθε τρόπο να σώσουν τη ζωή τους, αυτοί πεθαίνουν συνήθως άνανδρα και άδοξα», είχε γράψει πολύ πριν τη γέννηση του Βαρουφάκη και των πρωταγωνιστών του βιβλίου του, ο Ξενοφώντας (Κύρου Παιδεία 6,3,17). Όπερ σημαίνει ότι:

1.            Γεγονότα που επηρέασαν ένα ολόκληρο λαό δεν γράφονται από τον έναν εκ των πρωταγωνιστών, με σκοπό να διασώσει την δική του προσωπικότητα.

2.            Είναι βέβαιο ότι αν ο Πρωθυπουργός εκδώσει και αυτός ένα αντίστοιχο σύγγραμμα  για την ίδια περίοδο, αυτό θα περιγράφει την εκ διαμέτρου αντίθετη οπτική από αυτή του κ. Βαρουφάκη, για την επίσης διάσωση της δικής του προσωπικότητας.

3.            Ο αναγνώστης που διαβάζει και τελειώνει ένα τέτοιο σύγγραμμα δεν έχει διαφωτιστεί σε τίποτα που να σχετίζεται με την βαρύτητα των ιστορικών γεγονότων (απόδοση ευθυνών, μηχανορραφίες κλπ.)

4.            Συνήθως τα σοβαρά ιστορικά συγγράμματα δεν έχουν μεγάλες πωλήσεις. Ο Έλληνας φημίζεται για την βραχεία μνήμη του.

5.            Μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι το σύγγραμμα του κ. Βαρουφάκη, αφήνει την ίδια γνώση με ένα κεφάλαιο που πραγματεύεται μία περίοδο ενός τόμου από την  «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», (από την ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ), γραμμένη από καθηγητές-ακαδημαϊκούς του μεγέθους του Θεοδωρακόπουλου, του Ξυγγόπουλου και πολλών άλλων ιστορικών; Κατηγορηματικά όχι.

Αν νομίζει ο συγκεκριμένος συγγραφεύς ότι με το σύγγραμμα του (άσχετα αν κάποιος συμφωνεί ή όχι με την περιγραφή των γεγονότων), παράγει αντικειμενική ιστορική αλήθεια, κάνει λάθος. Ακόμη και οι ιστορικοί ή οι ιστοριογράφοι δεν μπορούν να δώσουν απάντηση, αφού και αυτοί είναι μέσα στην ιστορία. Θα έπρεπε να βρεθεί κάποιος έξω από το  ιστορικό γίγνεσθαι, όχι μόνο της εποχής του, αλλά γενικότερα έξω από την ιστορία για να μπορέσει να απαντήσει.

Χαρακτηριστικό που δεν έχει εφαρμογή. Άρα το ερώτημα είναι : μπορεί ο κ. Βαρουφάκης, που δεν είναι ιστορικός, να έχει την ικανότητα να συλλάβει αντικειμενικά και να περιγράψει τα γεγονότα; Ποιες είναι οι πηγές του; Πως ελέγχονται; Οι πηγές μιλούν από μόνες τους ή μιλούν όταν τους θέτει ερωτήματα ο ιστορικός; Ποια είναι η προβληματική του κ. Βαρουφάκη;

Ξέρω θα σπεύσουν αρκετοί και θα πουν ότι το συγκεκριμένο δεν είναι ιστορικό σύγγραμμα, αλλά απλά ένα βιβλίο που ο συγγραφέας περιγράφει με την δική του οπτική τα γεγονότα όπως τα βίωσε. Αυτό ακριβώς  λέω κι εγώ. Μετά από χρόνια ο ιστορικός του μέλλοντος ούτε απ’ αράδα δεν θα το περάσει.