Ευρώπη των αξιών ή Ευρώπη των αριθμών;

«Ο σκοπός οπού απ’ αρχής κόσμου οι άνθρωποι εσυμμαζώχθησαν από τα δάση την πρώτην φοράν, διά να κατοικήσουν όλοι μαζί, κτίζοντες χώρας και πόλεις, είναι δια να συμβοηθώνται και να ζώσιν ευτυχισμένοι, και όχι να συναντιτρώγονται ή να ρουφά το αίμα τους ένας».  (Ρήγας Φεραίος, 1757-1798).

…………………….

1. Η ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Ε.Ε.

Πέρασαν ακριβώς εξήντα χρόνια από τις   25 Μαρτίου 1957 όταν  υπογράφτηκαν από εκπροσώπους του Βελγίου, της Δυτικής Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας οι δύο διεθνείς Συνθήκες της Ρώμης του 1957 με τις οποίες ιδρύθηκαν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η  Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ), από τις οποίες προήλθε η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ημερομηνία υπογραφής τους θεωρείται η επίσημη ημερομηνία γέννησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα  έγινε πλήρες μέλος το 1981.

Ακολούθησε η  Συνθήκη του Μάαστριχτ -που ουσιαστικά καθόρισε την ευρωπαϊκή ενοποίηση όπως την καταλαβαίνουμε σήμερα- η οποία  υπογράφτηκε στις 7 Φεβρουαρίου του 1992, στην ομώνυμη ολλανδική πόλη.

Στη συνέχεια η χώρα το 2002   μπήκε στη ζώνη του ευρώ.

Σε κάθε περίπτωση , μετά τα γεγονότα που επακολούθησαν η εξέλιξη της συμβίωσης μέσα σε αυτό μεγάλο ευρωπαϊκό συνασπισμό κρατών και συνακόλουθα η αντίληψη του μέσου Έλληνα για το ομολογουμένως τολμηρό εγχείρημα της Ε.Ε. θα διαχωρίζεται πλέον από τον ιστορικό του μέλλοντος στην προ ευρώ (π.ε.) και στη μετά ευρώ (μ.ε.) εποχή.

Όσον αφορά την π.ε. εποχή,  είναι αλήθεια πως για όσους δεν ήταν δογματικοί με την έννοια της εκ πεποιθήσεως παγιωμένης ιδεοληψίας   απέναντι σε κάθε τι ευρωπαϊκό, η αντίληψη που είχαν για την Ευρώπη αφορούσε κατά κύριο λόγο στους ευρωπαϊκούς  λαούς και πολιτισμούς, στα γράμματα , στις τέχνες , στην αναγέννηση , στον διαφωτισμό, στη γαλλική επανάσταση, στις ανακαλύψεις και  στις εφευρέσεις. Η πρόκληση της ισότιμης συμμετοχής στο εγχείρημα ξεπερνούσε τις όποιες εύλογες επιφυλάξεις . Η συνέπεια της προσήλωσης στο όραμα από τους τότε Ευρωπαίους  ηγέτες χωρίς παλινωδίες και καθυστερήσεις,  δημιουργούσε κλίμα εμπιστοσύνης και παρείχε ουσιαστικές εγγυήσεις για την επιτυχία του στόχου.

2. ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ  Ε.Ε. (όπως περιγράφονται στο Σύνταγμα της Ευρώπης).

Η  Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι αξίες αυτές, που αναφέρονται στο άρθρο I-2, είναι κοινές στα κράτη μέλη. Επιπλέον, οι κοινωνίες των κρατών μελών χαρακτηρίζονται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την  αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Οι αξίες αυτές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, κυρίως σε δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις. Πρώτον, ο σεβασμός των αξιών αυτών αποτελεί προϋπόθεση για κάθε προσχώρηση νέου κράτους μέλους στην Ένωση σύμφωνα με τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο I-58. Δεύτερον, η μη τήρηση των αξιών αυτών μπορεί να οδηγήσει στην κατάργηση των δικαιωμάτων συμμετοχής ενός κράτους μέλους στην Ένωση (άρθρο I-59).

3. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ Ε.Ε.

Το άρθρο I-3 της συνταγματικής συνθήκης περιλαμβάνει τους εσωτερικούς και εξωτερικούς στόχους της Ένωσης. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να καθοδηγούν την Ένωση στη χάραξη και την εφαρμογή όλων των πολιτικών της. Οι κύριοι στόχοι της Ένωσης είναι πλέον η προαγωγή της ειρήνης, των αξιών της και της ευημερίας των λαών της, καθώς και η  προαγωγή της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής και της  αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών.

4. Η ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

Και ξαφνικά από το 2002 με την είσοδο της χώρας στην ευρωζώνη,  ανατρέπεται όλη η κοσμοθεωρία των Ελλήνων πολιτών  σχετικά με το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Την αρχική ευφορία διαδέχεται ο σκεπτικισμός , ακολουθεί η αυτοκριτική (;) και στο τέλος έρχεται η  νέμεσις.

Κατά τη μ.ε. εποχή  εισβάλλουν στην  καθημερινότητα των Ελλήνων λέξεις και φράσεις άγνωστες μέχρι τότε  οι οποίες αντικαθιστούν όλο το βασικό κορμό της ευρωπαϊκής τους αντίληψης. Μαθαίνουν αρχικά για σύγκλιση, πρωτογενή πλεονάσματα, ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς , στη συνέχεια για ΕΚΤ, Eurogroup, Οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας,  AAA+ και τέλος για ΔΝΤ  , EMS , ELΑ,   capital control. Όλη η Ευρωενωσιακή πολιτική πλέον, όχι μόνο χαρακτηρίζεται αμιγώς από οικονομικούς όρους αλλά και περιχαρακώνεται μέσα σε αυτούς. Στη θέση των μεγάλων Ευρωπαίων πολιτικών ηγετών όπως οι Ουίνστον Τσόρτσιλ, Κόνραντ Αντενάουερ , Βίλι  Μπραντ, Σαρλ Ντε Γκολ, Φρανσουά Μιτεράν, κυρίαρχων παικτών στο Ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό κατά την  π.ε. εποχή ,  υπεισέρχονται πλέον ο Πρόεδρος της ΕΚΤ , οι υπουργοί Οικονομικών  των χωρών της Ευρωζώνης και παρεμπιπτόντως  η διευθύντρια του ΔΝΤ, αναδεικνύοντας με βίαιο αλλά και επώδυνο τρόπο για τη χώρα τις διαφορές των πολιτικών προσώπων από τους τεχνοκράτες υπαλληλίσκους.

Έτσι οι Έλληνες σήμερα  , μετά τα πρώτα χρόνια της επίπλαστης ευμάρειας  στη μ.ε. εποχή, όχι μόνο δεν αισθάνονται ισότιμοι πολίτες στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια , αλλά αντιθέτως βιώνουν σε καθημερινή βάση και με μεγάλη διάρκεια το bullying από τους διεθνείς οργανισμούς το οποίο μάλιστα εκδηλώνεται με πρωτοφανές μένος και με παντελώς ασύμβατο θυμικό για «ουδέτερους» και «απρόσωπους» κολοσσούς της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων . Ομοίως ασύμβατες για παγκόσμιους Οργανισμούς είναι οι παλινωδίες  τους, οι συνεχείς παραδοχές λαθών, οι αντιφάσεις τους, οι αλληλοκατηγορίες και η μετάθεση ευθυνών, οι δημόσιες αντιπαραθέσεις και αντεγκλήσεις τους .

Είναι προφανές ότι η  παραπάνω αντικατάσταση των πολιτικών ηγετών από τους υπηρεσιακούς τεχνοκράτες ως εκ της φύσεως της αντί να ενώνει, διχάζει . Η ενωσιακή πολιτική των διακηρυγμένων αξιών και των  καταστατικών  της στόχων , εκχωρήθηκε πλέον από τους πολιτικούς του προηγούμενου διαμετρήματος σε αμφίβολης ικανότητας υπάλληλους που ασκούν το μάνατζμεντ  έξω και πέραν του σκοπούμενου ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της ενωμένης Ευρώπης , με αποκλειστικό σκοπό το κέρδος . Και τούτο διότι η  αντικατάσταση της πολιτικής βούλησης προς την κατεύθυνση της  Ενωμένης Ευρώπης από τα συστήματα των οικονομιών , οδηγεί πλέον απροκάλυπτα σε σαφείς διαχωρισμούς  και αδυνατεί να ενώσει λαούς και πολιτισμούς. Μοιραία οδηγούμαστε εκ νέου σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων , με βάση τις εθνικές οικονομίες και την αξιολόγηση τους από τους γνωστούς οίκους. Η οποία αξιολόγηση γίνεται όχι πάντα με διαφανή κριτήρια και όχι χωρίς σκοπιμότητες^[1] και φυσικά χωρίς την επιδιωκόμενη αποτελεσματικότητα . Ήδη η  συζήτηση για την ουσιαστική κατάργηση της συνθήκης Σέγκεν , έχει ανοίξει. Η Βρετανία έχει προ πολλού αποφασίσει  αποχώρηση από την Ε.Ε. Το ξήλωμα του οικοδομήματος της 25 Μαρτίου 1957 έχει ξεκινήσει εκ των έσω και η έναρξη της συζήτησης για την Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων σηματοδοτήθηκε πρόσφατα από την Μέρκελ: «Η ιστορία των τελευταίων χρόνων έδειξε ότι θα υπάρξει και μια ΕΕ πολλών ταχυτήτων, ότι δεν θα συμμετέχουν πάντα όλοι στα ίδια επίπεδα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης»^[2].

Νομοτελειακά λοιπόν οδηγούμαστε και σε εκ βάθρων αναθεώρηση των  κανόνων λειτουργίας της Ε.Ε.  η οποία θα περιλαμβάνει και τον τρόπο λήψης των αποφάσεων χωρίς την απαιτούμενη μέχρις σήμερα ομοφωνία και ασφαλώς   θα συνοδεύεται από  γενναίες εκπτώσεις ως προς τις αξίες αυτής. Ήδη ο Γιούνκερ δήλωσε πρόσφατα πως  «όταν υιοθετούνται εθνικά μέτρα που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο των  Μνημονίων, η Ελλάδα δεν εφαρμόζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ως εκ τούτου ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν ισχύει ως έχει στα ελληνικά μέτρα» ^[3]. Προφανώς κατά την ωμή αυτή προσέγγιση  που όμως αποτυπώνει πλήρως την πραγματικότητα, το μέγεθος της περιστολής των παραπάνω αξιών είναι αντιστρόφως ανάλογο με το μέγεθος του χρέους. Έτσι είναι θέμα χρόνου η τροποποίηση της  Συνθήκης για την λειτουργία της Ε.Ε. που θα περιλαμβάνει την κατάργηση του βέτο και θα ενδυναμώνει τη λήψη αποφάσεων στη βάση  των πλειοψηφιών –απλών ή ενισχυμένων , μικρή σημασία έχει.^[4] Όλες οι καταστατικές αναδιαρθρώσεις θα κατατείνουν στην  αφωνία του υπερχρεωμένου.

^.

5. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Με βάση τις κρατούσες συνθήκες , η  Ενωμένη Ευρώπη δεν έχει μέλλον αν δεν ανακτήσει τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα με βάση τις παραπάνω διακηρυγμένες αξίες της.  Σε κάθε περίπτωση,  δεν θα έχει καμία σχέση με το μέλλον που οραματίστηκαν οι αρχικοί εμπνευστές της. Οι προτεραιότητες της  οικονομίας της πρέπει να αναδιαταχθούν ώστε προεχόντως αυτή να υπηρετήσει τον άνθρωπο. Οι λαοί και τα κράτη δεν είναι νομικά πρόσωπα με σκοπό το κέρδος, όπως είναι εξ ορισμού και εξ αντικειμένου οι επιχειρήσεις. Οι managers και τα golden boys δεν νοείται να κατέχουν  καίριες θέσεις με αποφασιστικές αρμοδιότητες σε κυβερνητικά πόστα και σε διεθνείς οργανισμούς ως στερούμενοι του αναγκαίου πολιτικού υπόβαθρου αλλά και κινήτρου , αντίθετα ως επικεντρωμένοι αποκλειστικά  στην επίτευξη των οικονομικών στόχων (κέρδος) μάλλον  βρίσκονται απέναντι από την ανθρώπινη υπόσταση . Για τον απλό λόγο ότι τα μαθηματικά δεν λαμβάνουν υπ΄όψιν τους τον ανθρώπινο παράγοντα. Οι ποσοτικοποιημένες επιδόσεις και οι αποδόσεις των οικονομικών παραμέτρων δεν μπορεί να  συνιστούν παρά μόνο ένα εργαλείο στα χέρια των ευρωπαίων ηγετών οι οποίοι καλούνται βάσει αυτού να διαμορφώσουν κοινωνικές πολιτικές και η ευημερία των αριθμών δεν μπορεί να αποτελεί τον αυτοσκοπό. Ο ρόλος των τεχνοκρατών και η χρήση των αριθμών (πρέπει να) έχουν μόνο συμβουλευτικό  χαρακτήρα καθόσον τις αποφάσεις επιβάλλεται να τις λαμβάνουν αποκλειστικά και μόνο πολιτικοί με κύριο γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια . Πολιτικοί όμως με κύρος , παιδεία , προσηλωμένοι στο όραμα της Ευρώπης των λαών και πάνω απ΄ όλα με πολιτικό ανάστημα όπως οι προαναφερθέντες  και όχι   παντελώς άχρωμοι και άγευστοι διεκπεραιωτές τύπου Ολάντ και Μέρκελ.

Και τούτο διότι η οικονομία είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για να αφεθεί αποκλειστικά στα χέρια των οικονομολόγων, για να παραφράσουμε τον  Κλεμανσό. ^[5].

Αλλιώς θα   διαβιώνουμε στο διηνεκές ως επαίτες -  επαιρόμενοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα , όπως ευσύνοπτα και γλαφυρά περιέγραψε ο Γεώργιος Παπανδρέου πριν από 50 χρόνια:

«Οι αριθμοί ευημερούν , οι άνθρωποι πένονται».-

…………………………………

1. Γεώργιος Ρούσσος  «Περί νομιμότητας του χρέους» εφημ. «Πελοπόννησος» 2/1/20127

2. www.enikos.gr 10/2/2017  «DW: Η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων της Μέρκελ»

3. www.in.gr. 23/2/2017 «Γιούνκερ: Τα μνημόνια δεν υπακούν αναγκαστικά στο ευρωπαϊκό κεκτημένο»

4. Για θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) , καθώς και για θέματα συντονισμού της οικονομικής πολιτικής, εφαρμόζεται η διακυβερνητική μέθοδος, που στηρίζεται στην ομοφωνίa στο Συμβούλιο.

5. «Ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για την εμπιστευτούμε στους στρατιωτικούς». Ζορζ Κλεμανσό (1841- 1929) Γάλλος πρωθυπουργός

** Γιώργος Ρούσσος

δικηγόρος Αιγίουπρ. αντιπρόεδρος Δικ. Συλλ. Αιγίου