Του Αυγούστου

Εικόνες  αυγουστιάτικες, καλοκαιρινές, γραφικές, όμορφες, λιτές και απέριττες, φαντάζουν τα μικρά εκκλησάκια  που είναι σκορπισμένα παντού μέσα στο ελληνικό φυσικό τοπίο.

Πετρόχτιστα, ασβεστωμένα,  πάλευκα, γεννημένα από την ευλάβεια των πιστών, άλλα σε κάμπους, σε παραλίες και άλλα  σε μικρούς ανθισμένους λόφους, σκαρφαλωμένα στις πλαγιές και  στις κορφές τους, που τιμώνται ευλαβικά  κάποια από αυτά στον προφήτη Ηλία, στον Αη-Γιώργη, στην Αγια-Παρασκευούλα, στον Αη-Νικόλα, στην Παναγιά, στην Αγια-Σωτήρα και σε άλλους αγίους, που μπορεί η ανθρώπινη ευλάβεια να  αφιερωθεί.

Κι  ο πιστός  περνάει την πόρτα τους, να ανάψει το κεράκι του, ευλαβικός προσκυνητής, ενώ ένας κόσμος ολόκληρος  τότε ανοίγεται μπροστά του  αυτόματα από τη ζωή του Χριστού, της Υπεραγίας Θεοτόκου, των Αγίων  καθώς αντικρίζει στους τοίχους εικόνες από  τη  Γέννηση του Χριστού,  τη Βάπτιση, τη  Σταύρωση, την Ανάσταση, αλλά και εικόνες από τα  Θαύματα, τις παραβολές, τη Γέννηση της Θεοτόκου, τον  Ευαγγελισμό την Κοίμηση, και  παραστάσεις από τη ζωή  μαρτύρων και οσίων.

Εκκλησάκια του καλοκαιριού, τόποι που ελκύουν τον προσκυνητή πέρα από το γήινο και το πρόσκαιρο.. Κλασικές ομορφιές, που αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου. Καλοκαιρινές αυγουστιάτικες κοντυλιές!

Από Μαρτιού καλοκαιριά και απ’Αύγουστο χειμώνα,…αλλά ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι, ούτε ο Αύγουστος   χειμώνας! Έτσι λέει ο λαός μας.

Οι τσοπάνηδες τον Αύγουστο  στα βουνά μηνολογούν από την πρώτη του μέρα, δηλ. προμαντεύουν για τους μήνες που θα ακολουθήσουν από τον καιρό των πρώτων δώδεκα ημερών ή από τα πρωινά και τα απογεύματα των πρώτων έξι ημερών του Αυγούστου.

Μεγάλη Δεσποτική γιορτή του Αυγούστου, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, στις 6 του μήνα. Γιορτάζουν οι ναοί  και τα μοναστήρια της Μεταμόρφωσης, του Παντοκράτορα αλλά και  τα μικρά εκκλησάκια της Αγια-Σωτήρας, όπως χαρακτηριστικά τα ονομάζει ο λαός και όπου δεσπόζει η εικόνα της Μεταμόρφωσης, που εικονίζει το βουνό με τις τρεις κορφές. Στη μέση παριστάνεται  ο Χριστός ολοφώτεινος σαν ασώματος, δεξιά του ο Μωϋσής και αριστερά Του ο προφήτης Ηλίας. Πιο κάτω, στους πρόποδες του βουνού, πεσμένοι με το κεφάλι κάτω ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης.

Αυτή τη μέρα, του Σωτήρος, οι πιστοί  συνηθίζουν να προσκομίζουν στις Εκκλησιές τις λεγόμενες «απαρχές», από τα φρούτα του καλοκαιριού, σταφύλια ή σύκα, που τα ευλογεί ο ιερέας με ειδική ευχή της Εκκλησίας, ενώ πάλι αυτή τη μέρα, μέσα στη νηστεία του Δεκαπενταύγουστου καταλύεται το ψάρι, που σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας συνοδεύεται από σκορδαλιά.

Του Σωτήρος γιορτάζουν ο Σωτήρης, ο Σώτος, ο Ζώτος, η Σωτηρία, και αυτόν τον καιρό είναι που ετοιμάζονται  κάποια από τα αποδημητικά πουλιά  να αναχωρήσουν, μεταδίδοντάς μας τη μελαγχολία του επερχόμενου χειμώνα, αφού ήδη έχει γίνει ορατή η  μίκρυνση της μέρας.

«Του Σωτήρος τα λελέκια, του Σταυρού τα χελιδόνια», λέει ο λαός μας.

Αύγουστος! Ο μήνας της Παναγιάς! Μεγαλόπρεπα τα πανηγύρια του, που είναι αφιερωμένα σ’Αυτήν. Από τις μεγαλύτερες θεομητορικές γιορτές η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου στο μέσο του μήνα  αλλά και από τις πιο πανηγυριζόμενες στην Ελλάδα.

«Φέρνω φρούτα και σταφύλια και τα σύκα της συκιάς

και στη μέση μου απάνω τη γιορτή της Παναγιάς!», μοιάζει να μας λέει  αυτός ο καυτός μήνας του καλοκαιριού!

Πανελλήνιος ο γιορταστικός κύκλος του Δεκαπενταύγουστου, ενώ οι παρακλήσεις τα απογεύματα στη Θεοτόκο είναι μια σειρά από καθημερινές ακολουθίες του Μικρού και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα με τη μελωδική ψαλτική των τροπαρίων.

Πολλά από τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, προς τιμή της  Υπεραγίας Θεοτόκου  είναι κοινωνικά δρώμενα, στα οποία η συμμετοχή του κόσμου είναι πολύ μεγάλη, κυρίως στα νησιά, όπου οι ντόπιοι αλλά και οι ξένοι περιμένουν πώς και πώς να τιμήσουν τη χάρη Της!

Η αγάπη των πιστών προς το πρόσωπο της Παναγίας είναι μεγάλη και απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός  ότι Της έχουν προσδώσει αμέτρητα ονόματα, που είναι ανάλογα με τον τρόπο εύρεσης  της εικόνας Της ή ανάλογα με τον τρόπο όπου αναπαρίσταται σ’αυτήν  ή  με το χρόνο του γιορτασμού Της κ.ά.

Αμέτρητες, λοιπόν, οι επωνυμίες Της, που δείχνουν πως οι πιστοί έχουν μαζί Της μια σχέση ξεχωριστή και ιδιαίτερη!

Δεν υπάρχει χώρος σε νησιά, βουνά και κάμπους δίχως μια Παναγιά του Δεκαπενταύγουστου, την Παναγιά τη Ευαγγελίστρια, τη Βρεφοκρατούσα, τη Μαρμαριώτισσα, τη Μολυβδοσκέπαστη, την Καρδιώτισσα, την Ελεούσα, την Καταπολιανή, την Παναγιά Άξιον Εστί, τη Σουμελά, τη Βαρνάκοβα, τη Βλοχαϊτισσα, τη Μυροβλίτισσα, τη Χρυσολεόντισσα, τη Γερόντισσα, τη Γοργοεπήκοο, την Πορταϊτισσα, την Προυσιώτισσα, τη Φανερωμένη, τη Χιλιαδού, την Καισαριανή, τη Δροσιανή, τη Θαλασσίτρα και Θαλασσινή, τη Νικοποιό, την Οδηγήτρα, την  Κουνίστρα, την Κατευοδότρα, τη Φλεβαριανή, την Πολυσπορίτισσα, την Παναγιά τη Γοργόνα και ένα αναρίθμητο πλήθος άλλων ονομάτων, δεμένα με τις ελπίδες και τις προσδοκίες των πιστών,  που καταδεικνύουν την ευλάβεια και την αγάπη  τους προς Αυτήν.

Την αγάπη των πιστών προς τη μητέρα όλου του κόσμου, τη μητέρα των χριστιανών, που πάντα ακούει  όλων τους στεναγμούς, πρεσβεύει  προς  Κύριον, μεσιτεύει και θαυματουργεί.

Πολλά είναι και τα βαφτιστικά ονόματα, που παίρνουν οι άνθρωποι από Αυτή: Μαρία, Μαριγώ, Παναγιώτα, Δέσποινα, Μαρίκα, Μαίρη, Παναγιώτης, Παναγής, Πάνος, Θεοτόκης.

Χαρμολύπη η Κοίμησή Της στις 15 του μήνα, το «Πάσχα του καλοκαιριού», μέρα χαράς, που δίνει την αίσθηση πως όλα με τη βοήθεια τη δική Της ξεπερνιούνται.

Η μορφή Της, άλλοτε γλυκιά, όμορφη, τρυφερή, άλλοτε αυστηρή και μελαγχολική, πάντα γεμάτη από αγάπη και ελπίδα, δεσπόζει στη χριστιανική λατρεία. Είναι η «μητέρα», που πάντα είναι έτοιμη να συγχωρήσει, να βοηθήσει και να παρηγορήσει.

Πιστεύεται πως πρώτος απεικόνισε τη μορφή της Θεοτόκου ο Ευαγγελιστής Λουκάς, που ήταν και ζωγράφος και αποτύπωσε τα φυσικά Της χαρακτηριστικά. Όμως, Την απεικόνισαν και μεγάλοι ζωγράφοι, για να μπορούν οι πιστοί να συνομιλούν μαζί Της και η μορφή Της να τους δίνει ελπίδα και παρηγοριά!

Η ιδανική μορφή της Θεοτόκου πέρασε τα σύνορα της χριστιανικής λατρείας και χρησιμοποιήθηκε συμβολικά για να εκφράσει διάφορα συναισθήματα. Χιλιάδες ποιήματα αναφέρονται στο όνομά Της, προς τη «λαμπηδόνων ηλιακών καθαροτέρα», ενώ οι υμνωδοί της Εκκλησίας Της  έχουν γράψει ύμνους εκπληκτικής ομορφιάς για να εκφράσουν το ιδανικό της φυσιογνωμίας Της, αλλά και τις ευχαριστίες τους προς Αυτήν προεξέχοντος όλων του Ακαθίστου Ύμνου.

«Ολόλαμπρον και γλυκύ το κάλλος σου, η μορφή σου θαυμαστή και ωραία, η δε τιμή της Σης δόξης Σου υψίστη, η καταπλήτουσα των Αγγέλων τους χορούς, Μαρία, μήτερ Θεού, της Αγίας Σιών η ευπρέπεια!», ψάλλει ο υμνωδός για την Κυρία την Ιεροσολυμίτισσα.

Δεκαπενταύγουστος. Ώρες δέους , ευλάβειας και κατάνυξης των πιστών. Πραγματική λιτάνευση ψυχών! Η Παναγιά βοήθεια και ελπίδα κάθε πιστού!