Money Show: Οι επιπτώσεις της κρίσης στην ποιότητα των τροφίμων και της διατροφής

Σημαντικά συμπεράσματα για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ποιότητα των τροφίμων και της διατροφής των ελλήνων, βγήκαν στην δίωρη εκδήλωση που διοργάνωσε το Σάββατο 19 Νοεμβρίου στο Forum Ανάπτυξης 2011, η Μονάδα Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας, του Εργαστηρίου Υγιεινής Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο κ. Απόστολος Βανταράκης, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών και υπεύθυνος της μονάδας, από τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί, το συμπέρασμα είναι ότι η οικονομική κρίση έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην επιλογή ποιοτικών τροφίμων όσο και στην ποιότητα της διατροφής.

Ο κ. Βανταράκης τόνισε στην ομιλία του ότι η ποιότητα πρέπει να είναι το πρωταρχικό κριτήριο επιλογής για την αγορά προϊόντων άλλα και υπηρεσιών από τους καταναλωτές. Γι΄ αυτό και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η επιχειρηματική επιτυχία βασίζονται όλο και πιο πολύ στον όρο ποιότητα, η οποία εξασφαλίζεται μέσα από την διενέργεια ελέγχων.

Επίσης, είναι πολύ σημαντικό όλοι οι εμπλεκόμενοι (παραγωγοί, μεταφορείς, εργατικό προσωπικό, πωλητές) να γνωρίζουν τους κανόνες ορθής υγιεινής πρακτικής, να εκπαιδεύονται και να φροντίζουν να ικανοποιούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας και της αγοράς.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η ασφάλεια των τροφίμων, ενώ η ασφάλεια των καταναλωτών έχει αναχθεί σε ένα από τα πλέον κυρίαρχα και κρίσιμα θέματα στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Στο πλαίσιο ορισμένων απαιτήσεων της αγοράς έχουν επίσης εισαχθεί ακόμη και πρότυπα ποιότητας της γεύσης, όπως η περιεκτικότητα σε χυμό ή ζάχαρη, η οξύτητα ή η περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία.

Ο κ. Βανταράκης συμπλήρωσε ότι τα θέματα της προστασίας των τροφίμων αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη σημασία και πρέπει να υποστηρίζονται μέσω μεθόδων ανιχνευσιμότητας του προϊόντος από τη μεριά του παραγωγού αλλά και σε ολόκληρη την αλυσίδα της αγοράς.

Οι επιχειρήσεις που εστιάζουν στην ποιότητα δεν είναι μόνο σε θέση να εξασφαλίζουν υψηλότερο βαθμό ασφάλειας των τροφίμων, αλλά και να αποκτούν πρόσβαση σε εγχώριες και ξένες αγορές υψηλότερου επιπέδου.

Σύμφωνα με τον κ. Βανταράκη, η ποιότητα των τροφίμων διασφαλίζεται με την εφαρμογή προτύπων διασφάλισης, την εφαρμογή της νομοθεσίας, την επιμέλεια και εφαρμογή μεθόδων ανιχνευσιμότητας, την υιοθέτηση διεθνών προτύπων, τη συνολική διαχείριση της ποιότητας και την τυποποίηση. Επίσης, η συνολική διαχείριση ποιότητας είναι απαραίτητη σε ολόκληρο το φάσμα της παραγωγής και της διανομής προκειμένου να αποφευχθεί η φυσική, χημική, ανθρώπινη και περιβαλλοντική μόλυνση από παθογόνα.

Παρ΄ όλα αυτά, ο κ. Βανταράκης, συμπλήρωσε ότι από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι λόγω της οικονομικής κρίσης, οι πολίτες καταναλώνουν πιο φθηνά είδη διατροφής αδιαφορώντας για την χαμηλή τους ποιότητα και την ανύπαρκτη διατροφική τους αξία.

Σε προϊόντα όπως το ψάρι ή το καλής ποιότητας κρέας, τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά έχει μειωθεί η ζήτηση, σε αντίθεση με τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας στα σούπερ μάρκετ και το πρόχειρο φαγητό που κατατάσσονται υψηλά στις προτιμήσεις των πολιτών. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι το σουβλάκι ή ο γύρος-πίτα είναι σε τακτική βάση στο διατροφολόγιο μαζί με τα πατατάκια, τα τυποποιημένα κρουασάν, τα κορεσμένα λίπη και άλλου τέτοιου είδους τροφές.

Υπάρχουν οικογένειες που προτιμούν π.χ. για οικονομικούς λόγους να καταναλώσουν για μεσημεριανό γύρο πίτα από το να αγοράσουν υλικά για να μαγειρέψουν. Υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων που ζουν μόνα τους και δεν μαγειρεύουν το μεσημέρι, αλλά τρώνε ένα σακουλάκι πατατάκια, για οικονομικούς κυρίως λόγους και πάλι.

Επίσης, παρατηρούμε πολύ συχνά ότι οι γονείς έχουν μειώσει το ενδιαφέρον για την ποιότητα του φαγητού που προσφέρουν στα παιδιά τους, αφού τους δίνουν διάφορα σνακ χαμηλής διατροφικής αξίας και βέβαια χαμηλής τιμής.

Άλλες επιπτώσεις, είναι η μείωση επισκέψεων σε διαιτολόγους, προβλήματα στον πρωτογενή τομέα λόγω μείωσης της κατανάλωσης, αυξημένη φτώχια και ανεργία στον πρωτογενή τομέα, ο αριθμός των γυναικών και των παιδιών που δεν διατρέφονται κανονικά αυξάνεται, κ.ά.

Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης όμως εξαπλώνονται και στην αλυσίδα τροφίμων καθώς μειώνεται η ποιότητα και οι μηχανισμοί αυτοελέγχου των επιχειρήσεων (ειδικά των μικρότερων) λόγω μείωσης των δαπανών για τον ποιοτικό έλεγχο, απασχολούνται λιγότερο εξειδικευμένοι επιστήμονες στον ποιοτικό έλεγχο, μειώνονται οι δαπάνες των επιχειρήσεων μέσω της εξεύρεσης φθηνότερων προμηθευτών, μειώνονται τα προγράμματα προληπτικού ελέγχου των φορέων, μειώνονται οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους, κ.ά.

Ο κ. Πέτρος Σωτηρίου, Διευθυντή της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δυτικής Ελλάδας του ΕΦΕΤ, στην εισήγησή του τόνισε ότι ο τομέας της ασφάλειας των τροφίμων αποκτά μεγάλη σημασία λόγω της πολυπλοκότητας της διαδικασίας παραγωγής και διάθεσης. Και ο κ. Σωτηρίου υποστήριξε ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά την κατανάλωση, αναγκάζοντας πολλούς πολίτες να επιλέγουν φθηνότερα και χαμηλότερης ποιότητας τρόφιμα και τις επιχειρήσεις να οδηγούνται σε μείωση του κόστους, με συνέπεια και την μείωση της ποιότητας.

Ο κ. Σωτηρίου αναφέρθηκε στον ρόλο του ΕΦΕΤ στην διαδικασία της πρόληψης και επικεντρώθηκε στην ενοποίηση των ελέγχων από τους συναρμόδιους μηχανισμούς του κράτους. Όπως είπε, στη Δυτική Ελλάδα υπάρχει ένα πολύ καλό επίπεδο συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού, και ανακοίνωσε ότι οι περισσότεροι έλεγχοι το προσεχές διάστημα θα επικεντρωθούν στα κυλικεία των σχολείων, με βασικό στόχο να αλλάξει προς το καλύτερη η διατροφική βάση των παιδιών.

Πάντως, ο κ. Σωτηρίου υποστήριξε ότι η κρίση δεν αποτελεί μόνο κίνδυνο για την αλυσίδα τροφίμων, αλλά και ευκαιρία για να γίνουν καλύτερες οι επιχειρήσεις παραγωγής και διάθεσης προϊόντων διατροφής.

Ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Αγροτικής Οικονομίας κ. Γιώργος Αγγελόπουλος αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας για το συντονισμό των ελεγκτικών μηχανισμών λόγω της έλλειψης προσωπικού και της μείωσης των διατιθέμενων πόρων από το κράτος. Έτσι προέκυψε το πρωτόκολλο συνεργασίας, ως αποτέλεσμα της ανάγκης συνέργειας.

Ο κ. Αγγελόπουλος τόνισε ότι η πολιτική της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στο θέμα του ελέγχου των τροφίμων θα επικεντρωθεί στον άξονα της ιχνιλασιμότητας σε όλη την διαδικασία παραγωγής και διάθεσης με τη συνεργασία και συνέργεια όλων των συναρμόδιων φορέων.

Η ασφαλής διαχείριση των αποβλήτων ελαιοτριβείων και τυροκομείων είναι ένα ακόμα σοβαρό θέμα και όπως είπε ο κ. Αγγελόπουλος, στη ΒΙΠΕ Πατρών λειτουργεί μια πιλοτική μονάδα επεξεργασίας η οποία επεκτείνεται στο σύνολο των αποβλήτων της αγροτικής παραγωγής.

Στην εκδήλωση έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις για το θέμα των μηχανισμών ελέγχου ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων, από τον Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Δημήτρη Καλπαξη, ο οποίος αναφέρθηκε στο υψηλό επίπεδο των εργαστηρίων ελέγχου που συνδράμουν πολλές φορές σε επίπεδο ελέγχων αλλά και παραγωγής καινοτομίας.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Λουξ Μαρλαφέκας κ. Γιάννης Μαρλαφέκας τόνισε την ανάγκη μεγαλύτερης συνεργασίας του Πανεπιστημίου Πατρών με τις επιχειρήσεις του τομέα τροφίμων και ποτών, μέσω συμπράξεων και ο πρόεδρος της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Κρόνος κ. Νίκος Καρακίτσος τόνισε ότι το βασικό ζητούμενο για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές πρέπει να είναι η ποιότητα ως απαράβατος κανόνας.