Χριστούγεννα όπως και τις άλλες μέρες…

Πριν πέντε χρόνια, ο Αδάμ Φωτάκης στη μικρή Ορνέ Ρεθύμνου, «ο καλύτερος του χωριού», αποτύπωνε την εικόνα του τόπου του με ένα καυστικό τετράστιχο και έδινε το μέγεθος της εγκατάλειψης:

Μην το θαρρείς πως η Ορνέ
έγινε πολιτεία,
έχει ανθρώπους δώδεκα
και σπίτια δεκατρία.

Από τότε μέχρι σήμερα οι δώδεκα έγιναν δέκα και πριν λίγο μετρήθηκαν εννιά, γιατί πέθανε και ο στιχοπλόκος, που ήταν και λυράρης και ψάλτης και στο επάγγελμά του αγροφύλακας! Ήταν η «ψυχή» αυτής της ολιγάριθμης κοινωνίας στο χωριό της… απομόνωσης στα ανατολικά του Άη Βασίλη και μπήκε τελεία στη ζωή του στα 86 του χρόνια, έτσι ξαφνικά το πρωινό…

Πως είναι αυτές οι γιορτές για τους μετρημένους στο χωριουδάκι; Είναι μια μέρα, όπως και όλες τις άλλες! Οι εναπομείναντες, και μεγάλης ηλικίας, θα πάνε στην εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου του χωριού τους, όπως κάθε Κυριακή, θα ακούσουν την Λειτουργία από τον παπά Γιάννη Πιτσιδιανάκη  και φεύγοντας για τα σπίτια τους θα ανταλλάξουν τις συνηθισμένες ευχές, θα γευματίσουν το μεσημέρι και η υπόλοιπη μέρα θα κυλήσει στις γνωστές καθημερινές διαδρομές.

Ούτε κάλαντα θα ακουστούν παραμονές, όπως παλαιά, γιατί τώρα και δεκαπέντε χρόνια «ποιος θα τα πει που δεν υπάρχουν κοπέλια στο χωριό;». Ορισμένοι από αυτούς, είναι ευκαιρία, και  θα πάνε  στις οικογένειες των παιδιών τους, όμως, άλλοι θα επιμείνουν να μείνουν στο σπίτι τους και να γιορτάζουν με τις αναμνήσεις τους. Γιατί, όπως λένε στην Ορνέ, «σπίτι μου σπιτάκι μου και παραγωνιδάκι μου».

Νιώθει τις γιορτές στη μοναξιά της η Θεοδοσία Παπαδογιάννη; Απαντά: «Από το 2007 που πόθανενε ο άντρας μου ο Μανώλης, περνώ τσι γιορτές μοναχή μου στο χωριό. Με πιέζουνε τα κοπέλια να πάω μα δεν θέλω. Αλήθεια, τα Χριστούγεννα τα περνώ όπως και τσ’ άλλες μέρες. Δεν νοιάζομαι ούτε για καινούργια ρούχα που παίρνουνε, ούτε για φαγητό ούτε για διασκέδαση. Απ’ όλα έχω…»

«ΠΑΛΙΑ ΝΙΩΘΑΜΕ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ…»

Και αν τώρα «άκρα του τάφου σιωπή» στον οικισμό της… απομόνωσης, χριστουγεννιάτικες μέρες, τα χρόνια του 50, του 60 και λιγότερο του 70, υπήρχε ζωή γιατί δεν είχε αρχίσει εντατικά ακόμη, η εσωτερική μετανάστευση στα αστικά κέντρα. «Παλιά τα νιώθαμε τα Χριστούγεννα και τις κάθε γιορτές», λέει ο Κώστας Παπαδογιάννης. «Έκατσα στην Αθήνα δέκα χρόνια, έκαμα στο Ρέθυμνο τριάντα και τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια κάθομαι στο χωριό μου. Οι άνθρωποι εκείνα τα χρόνια γλεντούσανε, εδά είναι μόνο γερόντοι γιατί οι νεολαίοι πάνε στις πολιτείες…»

Οι γιορτές νιώθουν να είναι βασανιστικές στην ερημιά του οικισμού του «Κέντρους». Γυρίζει το μυαλό τους «στους αθάνατους καιρούς» των οικογενειακών στιγμών και της ζωντάνιας. Μα η ευτυχία ανακυκλώνεται στο υποσυνείδητο της Θεοδοσίας, σήμερα στα 76 της χρόνια, όταν φέρει στη θύμησή της τα Χριστούγεννα του 1969: « Ήτανε  τα πιο ευτυχισμένα τση ζωής μου, γιατί τότες, στσι 29 Δεκεμβρίου,  γέννησα την κόρη μου τη Μαρία».

Οι φετινές γιορτές, ωστόσο, στην Ορνέ θα περάσουν χωρίς να έχουν στο ψαλτικό στασίδι της εκκλησίας «τον Αδάμη». Θα τον αντικαταστήσει, πιθανότατα, ο συνταξιούχος κληρικός από το ίδιο χωριό Μιχάλης Μελιδονιώτης  και η μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης θα γιορταστεί απλά «όπως και τις άλλες Κυριακές και σκόλες».

Αλλά δεν αρκεί μόνο η μοναξιά που συνήθισαν πλέον οι εννιά στο απομονωτήριο του «Κέντρους». Νιώθουν απροστάτευτοι και ρετάλια της ζωής, μακριά από την κρατική κοινωνική προστασία, «τώρα στα ύστερά μας». Στα καλά χρόνια, «ο Αδάμης με τη λύρα και τσι μαντινάδες του στου Πρινιωτάκη το καφενείο», κρατούσε στη ζωή την κοινωνία. «Εδά», παρατηρεί η  Θεοδοσία,«ούλα ρημάξανε και μας καταπλακώσανε και οι βοσκοί. Βγάναμε παλιά, το ’50 και το ’60, εκατόν πενήντα  τόνους λάδι κι είχαμε τρεις φάμπρικες και μετά που κλείσανε είχαμε δυο ελαιουργεία. Ρημάξαμε και κανείς δεν μας ρωτά…»

Πριν μια πενταετία οι κάτοικοι στην Ορνέ  ήταν δώδεκα, μέχρι προχθές  ήταν δέκα και από χθες είναι μετρημένοι εννιά. Γιορτάζουν, χριστουγεννιάτικα,  τη… μοναξιά τους και την έλλειψη κρατικής μέριμνας. Ντροπή σ’ αυτούς που δεκαετίες έλεγαν τα …ίδια κάλαντα!