Το thebest.gr ανοίγει το φάκελο του θαλασσίου μετώπου της Πάτρας: "Ναι στην παραχώρηση, αλλά με διασφάλιση της λειτουργίας του λιμανιού"

Δυστυχώς στην Δημόσια συζήτηση μπορεί να αναφερόμαστε σε κάποιο θέμα με τις ίδιες λέξεις αλλά να εννοούμε άλλα πράγματα, να τοποθετούνται διαφορετικές προτεραιότητες και γι αυτό και πρέπει από πριν να ξεκαθαριστούν ορισμένες βασικές έννοιες (όπως τουλάχιστον εγώ τις εννοώ) έτσι ώστε να μην υπάρχουν παρερμηνείες στις όποιες τοποθετήσεις για το θέμα.

Επίσης πρέπει να ξεκαθαριστεί και ο τρόπος που κατά την γνώμη μου πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του Παραλιακού Μετώπου διότι εδώ και χρόνια φαίνεται ότι γυρνάμε συνέχεια γύρω-γύρω.

Θα φανεί λοιπόν ότι  ορισμένες από τις ερωτήσεις δεν έχουν νόημα τουλάχιστον με τον τρόπο με τον οποίον τίθενται άλλες θα απαντηθούν αυτομάτως και τέλος θα τεθούν και μερικές βασικές που απουσιάζουν από την λίστα.

Όταν μιλάμε για Θαλάσσιο Μέτωπο της πόλης μιλάμε τουλάχιστον για την περιοχή που ξεκινά από το Έλος της Αγυιάς μέχρι και το νέο Λιμάνι.

Αυτήν την περιοχή δηλαδή που βρίσκεται στο μέτωπο του κύριου πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης και όχι μόνο για την περιοχή που υπάρχει το θέμα της διεκδίκησης. Το να μιλά κανείς για το σύνολο δίνει την δυνατότητα της ευρείας εικόνας και προοπτικής και ταυτόχρονα ισχυροποιεί το όποιο διεκδικητικό πλαίσιο.

Το πρώτο βασικό ζήτημα είναι να “διαβάσουμε” σωστά και ολοκληρωμένα την περιοχή. Αυτή η περιοχή πολύ γενικά μπορεί να κατηγοριοποιηθεί με τους εξής τρόπους:

α) Όσον αφορά την υφιστάμενη χρήση:

1. Περιοχές που έχουν λιμενική υποδομή και εξυπηρετούν ή μπορεί να εξυπηρετήσουν λιμενικές δραστηριότητες (νέο λιμάνι, Παλαιό Λιμάνι, Μαρίνα, Ιχθυόσκαλα, Καρνάγιο) και
2. Περιοχές που δεν εξυπηρετούν λιμενικές δραστηριότητες (Πάρκο ακτής Δυμαίων, Παρκινγκ  στην Νότια και Βόρεια Πλευρά, Περιοχές εγκαταλελειμμένες όπως αυτή μεταξύ Μειλίχου και έλους καθώς και το Παλαιό κτήριο του ΟΛΠΑ στην προβλήτα Γούναρη)

β) Όσον αφορά το Ιδιοκτησιακό καθεστώς και το καθεστώς διαχείρισης:

1. Περιοχές που τις διαχειρίζεται ο ΟΛΠΑ (Νέο Λιμάνι, μέρος του Παλαιού Λιμανιού)
2. Περιοχές που τις διαχειρίζεται ο Δήμος (Καμπινγκ και έλος της Αγυιάς)
3. Περιοχές που τις διαχειρίζεται ο Δήμος Προσωρινά με τα όποια προβλήματα (Πάρκο της Ακτής Δυμαίων, μέρος του Παλαιού Λιμανιού)
4. Περιοχές που τις διαχειρίζεται η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου (Μείλιχος μέχρι Έλος της Αγυιας)
5. Περιοχές που τις διαχειρίζεται το Ελληνικό Δημόσιο ή βρίσκονται σε ειδικό καθεστώς (π.χ. Τελωνείο, Ιχθυόσκαλα)

γ) Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο που τις διέπει και το οποίο καθορίζει και τις δυνατότητες παρέμβασης.

1. Περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως Λιμενική Ζώνη (Από τον Γλαύκο μέχρι τον Μείλιχο)
2. Περιοχές που εντάσσονται στο καθεστώς Αιγιαλού και Παραλίας (Μείλιχος μέχρι Κανελλοπούλου και όλη η Παραλία του έλους και του Κάμπινγκ
3. Περιοχές με ειδικό Πολεοδομικό Καθεστώς (Κάμπινγκ και Έλος)

Όλος λοιπόν ο Δημόσιος διάλογος εδώ και χρόνια έχει επικεντρωθεί στο β3 και στο β1 αγνοώντας ή υποβαθμίζοντας όλα τα υπόλοιπα. Ε λοιπόν αυτό είναι πρόβλημα του τρόπου που διεξάγεται ο δημόσιος διάλογος και δεν οδηγεί πουθενά όπως και δεν έχει οδηγήσει.

Προσπαθώντας λοιπόν να απαντήσω στις ερωτήσεις θα θέσω ορισμένες που κατά την γνώμη μου προηγούνται αλλά αυτομάτως οδηγούν σε απαντήσεις των ερωτήσεων που έχουν τεθεί από το thebest.gr

α) Ποιος σχεδιάζει και αποφασίζει?

Οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τις αποφάσεις είναι:

• Καμία απόφαση για το σύνολο της περιοχής δεν θα πρέπει να μπορεί να παρθεί χωρίς να συμμετάσχει με αποφασιστικό τρόπο ο Δήμος Πατρέων.
• Καμία απόφαση δεν θα πρέπει να μπορεί να παρθεί αν δεν διασφαλίζεται η ομαλή και συμφέρουσα τόσο για το ίδιο όσο και για τις επιχειρήσεις, λειτουργία του Λιμένα.

Απαιτούνται νομοθετικές ρυθμίσεις. Είναι αίτημα διεκδίκησης. Αίτημα για το οποίο μάλιστα μπορούν να συμφωνήσουν όλοι οι φορείς συμπεριλαμβανομένου του ΟΛΠΑ. Ποτέ δεν έχει τεθεί και κατά την γνώμη μου είναι βασικό, ίσως και πιο βασικό από την παραχώρηση (χωρίς προφανώς να την υποβαθμίζω ή να την απεμπολώ). Το γνωστό City Port Master Plan που έχει τεθεί  στο Δημόσιο διάλογο το 2009 σε ένα άρθρο μου που είχε δημοσιοποιηθεί  στην ουσία απαντάει σε αυτό ακριβώς το αίτημα.

β) Θέλουμε να καταργήσουμε λιμενικές δραστηριότητες καταργώντας και μέρος των λιμενικών υποδομών?

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Οι λιμενικές υποδομές είναι τεράστιας αξίας και βασική υποδομή για την πόλη. Επίσης τις λιμενικές υποδομές οφείλουμε να τις αντιμετωπίζουμε ως λιμενικές υποδομές και όχι ως οικόπεδο, πάρκο ή οτιδήποτε άλλο. Ο λειτουργικός και αισθητικός τους σχεδιασμός είναι θέμα το οποίο πρέπει να προσεχθεί αφού βρίσκονται μέσα στην πόλη, αλλά ο σχεδιασμός και η ανάπλαση θα γίνει με κύριο στόχο την λιμενική υποδομή.

Με βάση το παραπάνω το νέο λιμάνι πρέπει να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει όπως έχει σχεδιαστεί. Οφείλουμε να διεκδικήσουμε έντονα την άμεση κατασκευή και του εμπορικού  τμήματος το οποίο φαίνεται να έχει πάει στις καλένδες. Αυτομάτως υπάρχει απάντηση στην ερώτηση «Να διατηρηθούν οι χρήσεις του Εμπορικού λιμένα στη λιμενολεκάνη μεταξύ Αγίου Νικολάου και Θεσσαλονίκης, που εξυπηρετούν κυρίως Αχαϊκές Επιχιερήσεις;».

Μέχρι λοιπόν να κατασκευαστεί αυτό, υποχρεωτικά θα πρέπει να παραμείνει η εξυπηρέτηση των εμπορικών λιμενικών υπηρεσιών στην Βόρεια ή κεντρική λιμενολεκάνη του Παλαιού λιμένα. Μάλιστα ο ΟΛΠΑ θα πρέπει να μειώσει σε τέτοιο βαθμό την τιμολόγηση ώστε οι Αχαϊκές επιχειρήσεις να μπορούν να ισοσκελίσουν το επιπλέον κόστος από την υποχρεωτική διαδρομή που θα πρέπει να έχουν τα φορτηγά τους από την Περιμετρική ώστε να μην επιβαρύνουν την κεντρική περιοχή με πρόσθετη βαριά κυκλοφορία.

Επιπλέον, όλες οι ακτοπλοϊκές υπηρεσίες (Κεφαλλονιά ή ότι άλλο προκύψει πρέπει να εξυπηρετούνται στην προβλήτα  Άστιγγος ή και την Βόρεια προβλήτα (Είναι θέμα εσωτερικού σχεδιασμού σε σχέση  με τα εμπορικά και τις διανυκτερεύσεις).

Είναι αστείο το γεγονός να υπάρχει σταθμός υποδοχής και πλήρης πρόσβαση και να μην χρησιμοποιείται για ακτοπλοΐα. Πόσο μάλλον όταν σε εκείνο το σημείο σχεδιάζεται ο κεντρικός σταθμός του ΟΣΕ και ο Σταθμός του υπεραστικού ΚΤΕΛ. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή δεν είναι λογική και γίνεται για άγνωστους ή ύποπτους λόγους. Τα τεχνικά προβλήματα προφανώς και λύνονται. Εδώ οι δύο λιμενολεκάνες λειτουργούσαν για χρόνια εξυπηρετώντας την κίνηση όλης της Γιουγκοσλαβίας.

γ) Υπάρχει συνολική πρόταση για το Θαλάσσιο Μέτωπο?

Ναι υπάρχει. Πιστεύω ότι η πλέον ρεαλιστική λειτουργική και ολοκληρωμένη πρόταση σε επίπεδο αρχών και βασικού πλαισίου σχεδιασμού που υπάρχει αυτή την στιγμή για το Θαλάσσιο Μέτωπο είναι αυτή του Πανεπιστημίου Πατρών και την οποία έχει στα χέρια του ο Δήμος Πατρέων ανεξαρτήτως αν ο τρόπος ανάγνωσής της διαφοροποιείται ανάλογα με την χρονική στιγμή, την Δημοτική αρχή ή και τα πρόσωπα τα οποία την επικαλούνται στο πλαίσιο της διεκδίκησης ή ακόμα και της επαναστατικής γυμναστικής. Εκεί καθορίζονται οι χρήσεις (αναψυχή, τουρισμός, πράσινο, αστικές) οι λιμενικές δραστηριότητες καθώς και οι προσβάσεις της πόλης στο Θαλάσσιο Μέτωπο.

Από αυτή την πρόταση προκύπτει και η απάντηση στο ερώτημα: «Να διατηρηθούν οι χρήσεις για υποδοχή mega yachts στη λιμενολεκάνη μεταξύ Αγίου Νικολάου και Θεσσαλονίκης;». Προτείνεται η δημιουργία μεγάλης μαρίνας στην νότια λιμενολεκάνη (μεταξύ Αγ Νικολάου και Γούναρη και η οποία προφανώς θα έχει την δυνατότητα φιλοξενίας mega yachts, με συνοδευτικές χερσαίες αστικές χρήσεις και χρήσεις αναψυχής (καταστήματα, καφέ κ.λ.π.). Η “λειτουργία” mega yachts έγινε χωρίς σχεδιασμό χωρίς στόχο και βιαστικά και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα  υπολειτουργήσει.  Μία σύγχρονη μαρίνα  στην νότια λιμενολεκάνη θα αποτελέσει ένα αναπτυξιακό έργο για ολόκληρη την πόλη. Αν μάλιστα καταστεί δυνατόν η λειτουργία και επισκευαστικής μονάδας και χερσαίας φύλαξης σκαφών στο εγκαταλελειμμένο εργοτάξιο της Γέφυρας στο Αντίρριο τότε θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες υποδομές σκαφών στην Δυτική Ελλάδα και τα Ιόνια. Είναι προφανές λοιπόν ότι δεν υπάρχουν και δεν πρέπει να υπάρξουν mega yachts στην κεντρική λιμενολεκάνη.

Μπορεί ο Δήμος Πατρεών ή ο ΟΛΠΑ να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν και να συντηρήσουν μία τέτοια μαρίνα?  (απάντηση και επαναδιατύπωση της ερώτησης "Την μαρίνα να την διαχειρίζεται ο Δήμος ή ο ΟΛΠΑ?"). Προφανώς όχι.   Δεν είναι μόνο θέμα αρμοδιοτήτων είναι κυρίως θέμα δυνατοτήτων. Εδώ με το ζόρι συντηρεί ο Δήμος Πατρέων την υφιστάμενη η οποία κύρια εξυπηρετεί βάρκες Πατρινών και όταν την διαχειριζόταν ο ΟΛΠΑ είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί . Μόνο με την μέθοδο ΣΔΙΤ κάτι τέτοιο μπορεί να υλοποιηθεί.

Γεγονός που θα οδηγήσει και στην παραχώρηση και της υφιστάμενης μαρίνας για την εξυπηρέτηση των πολύ μικρών σκαφών. Δεν μπορούν να λειτουργούν δύο μαρίνες σε απόσταση αναπνοής ανταγωνιστικά. Θέματα τιμολόγησης των σκαφών που φιλοξενούνται στην υφιστάμενη μαρίνα ώστε να μην δημιουργηθεί πρόβλημα στην πόλη ή και θέματα εκμετάλλευσης (ενοίκια) των μαγαζιών που υπάρχουν και λειτουργούν αυτή την στιγμή είναι θέματα διαπραγμάτευσης στο διαγωνισμό και τα οποία μπορούν να επιλυθούν.

Τέλος στο θέμα της παραχώρησης. (Ποιο τμήμα του παραλιακού μετώπου θεωρείτε ότι πρέπει να παραχωρηθεί στον Δήμο Πατρέων; ) Τα τμήματα που δεν έχουν λιμενικές δραστηριότητες πρέπει να τα διαχειρίζεται ο Δήμος και για αυτό όλα πρέπει να του παραχωρηθούν. Το τμήματα του τελωνίου η στέγαση του λιμεναρχείο οφείλουν να μετακινηθούν από τα  σημεία που τώρα βρίσκονται. Καθώς και ο χώρος και το παλαιό κτήριο του ΟΛΠΑ. Το αν θα γκρεμιστεί, επισκευαστεί, αναπλαστεί και τι θα γίνει είναι θέμα του ειδικού συνολικού σχεδιασμού αλλά και της μαρίνας και των απαιτούμενων χερσαίων λειτουργιών. Υπάρχει όμως ένα κύριο θέμα που δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί διότι είναι αυτό που μπορεί να ακυρώσει όλα τα υπόλοιπα. Αφορά το θεσμικό πλαίσιο που διέπει όλες τις περιοχές του παραλιακού μετώπου. Η οριστική παραχώρηση στο Δήμο των περιοχών δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αν δεν αποχαρακτηριστούν οι περιοχές αυτές από λιμενική ζώνη. Αυτό με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο οδηγεί τις περιοχές αυτές στο καθεστώς του Αιγιαλού και της Παραλίας γεγονός που ουσιαστικά ακυρώνει την δυνατότητα του Δήμου να παρέμβει. Σχεδόν ούτε συντήρηση δεν μπορεί να κάνει. Ο μοναδικός τρόπος που μέχρι τώρα έχει βρεθεί είναι η νομοθετική ρύθμιση και η καθιέρωση ενός νέου όρου που ονομάζεται  “Αστική Παραλία”.

Η οριστική παραχώρηση στο Δήμο Πατρέων χωρίς την επίλυση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις περιοχές πιθανόν να  είναι χειρότερη από την προσωρινή παραχώρηση από πλευράς προβλημάτων διαχείρισης αυτών των περιοχών.

Το 2013 μια ομάδα στην οποία συμμετείχα είχε συντάξει τις απαιτούμενες διατάξεις ώστε να νομοθετηθεί αυτό το νέο θεσμικό καθεστώς που θα έλυνε προβλήματα όχι μόνο της Πάτρας αλλά σχεδόν του συνόλου των παραλιακών πόλεων στην Ελλάδα.

Κατατέθηκε με υπογραφή 2 Βουλευτών (Τσούκαλης, Ψύρρας) και προφανώς καταψηφίστηκε. Παράλληλα είχε γίνει προσπάθεια από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή για προώθησή του μέσω του Υπουργείου και η οποία και πάλι δεν απέδωσε.

Η επίλυση του προβλήματος της παραχώρησης λοιπόν έχει 2 σκέλη που αφορούν τόσο τον ακριβή καθορισμό των περιοχών με ταυτόχρονη επίλυση όλων των θεσμικών προβλημάτων που υπάρχουν για τον σχεδιασμό και λειτουργία αυτών των περιοχών.

Το θέμα συνολικά έχει και πολλές τεχνικές λεπτομέρειες και ζητήματα που δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χώρος για να τεθούν . Όμως δυστυχώς δεν υπάρχει σειρά στην απάντηση και την λήψη αποφάσεων στα βασικά ερωτήματα που τέθηκαν στα προηγούμενα. Για όλα τα ζητήματα πρέπει να υπάρχουν απαντήσεις ταυτόχρονα, διότι η πολυπλοκότητα είναι τέτοια που ένα μόνο να αγνοηθεί μπορεί να ακυρώσει όλα τα υπόλοιπα με αποτέλεσμα να υπάρχει συνολικό πρόβλημα για την πόλη. Το Πρόβλημα βέβαια υπάρχει ήδη και μάλιστα όλο και μεγεθύνεται διότι η όλη συζήτηση περιορίζεται μόνο σε ένα ή δύο ζητήματα ή πετάγονται σκόρπιες ιδέες οι οποίες παραβλέπουν τις όποιες επιπτώσεις σε άλλα θέματα και λειτουργίες. Αυτή την στιγμή βρισκόμαστε σε ένα σημείο που οποιαδήποτε αλλαγή σε μία μόνο παράμετρο του ζητήματος χωρίς να επιλυθούν τα υπόλοιπα μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση.

Δημήτρης Σαρδελιάνος

Συγκοινωνιολόγος - Γεωπληροφορικός