To καστρόσπιτο του Μποχωριού-Σήμα κατατεθέν για το Ευηνοχώρι

Σήμα κατατεθέν αποτελεί για το Ευηνοχώρι το παλιό καστρόσπιτο η Κούλια, προσελκύοντας το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών. Πρόκειται για ένα από τα λίγα αρχοντικά αυτού του τύπου, που σώζονται σε καλή κατάσταση και είναι κατοικήσιμο.

Τέτοια οικοδομήματα, φρουριακού τύπου, υπάρχουν αρκετά στο νομό Αιτωλ/νίας και χτίστηκαν σε εποχές ανασφάλειας για αμυντικούς λόγους. Η λέξη Κούλια έχει τις ρίζες της στην Τουρκοκρατία και σημαίνει πύργος – φρούριο. Αυτή την ονομασία έχουν όλα τα πυργόσπιτα αυτού του χαρακτήρα. Τέτοια οικοδομήματα χτίστηκαν και κατά τους βυζαντινούς χρόνους και τότε ονομάζονταν πύργοι. Στην Αιτωλ/νία, εκτός από το Ευηνοχώρι, τέτοιους πύργους ή Κούλιες, βρίσκουμε στην Κατοχή, στο Αιτωλικό, στο Ξηρόμερο και αλλού.

Η κατασκευή αυτών των οικοδομημάτων οφειλόταν στις συνθήκες που επικρατούσαν, τόσο στη βυζαντινή εποχή, όσο και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ιδιοκτήτες φερόντουσαν Τούρκοι αλλά και Έλληνες. Η χρήση για τους Τούρκους αφορούσε την εξυπηρέτηση τοπικών διοικητικών ή στρατιωτικών αναγκών, αλλά υπήρξαν και Κούλιες που ανήκαν σε ιδιώτες, ισχυρούς και πλούσιους Τούρκους τσιφλικάδες.

Η Κούλια σήμερα κατοικείται από τους απογόνους των πρώτων ιδιοκτητών και μάλιστα διατηρείται σε καλή κατάσταση. Το πρόβλημα που υπάρχει είναι, εκτός από την πολυδάπανη συντήρησή της, και η άδεια που απαιτείται από την αρχαιολογία για οποιαδήποτε παρέμβαση. Όπως μας είπε η σημερινή ιδιοκτήτρια Ντίνα Χριστοδουλή, η γραφειοκρατία είναι ένα ζήτημα που έχει να αντιμετωπίσει προκειμένου να κάνει εργασίες συντήρησης στο κτίριο, ενώ αυτές γίνονται πάντα με την επίβλεψη της αρχαιολογίας.

Το κτίριο φυσικά κρίνεται διατηρητέο, αλλά δεν υπάρχει καμιά οικονομική βοήθεια από την πολιτεία για να μπορέσει να διατηρηθεί όσο πιο αυθεντικό γίνεται.

Πρόκειται για ένα κτίριο που έχει λιθόκτιστους τοίχους, πλάτους ενός περίπου μέτρου, ελάχιστα ανοίγματα, δηλαδή πόρτες και παράθυρα, ενώ ακόμα διακρίνονται οι πολεμίστρες που μαρτυρούν το σκοπό του. Επίσης εντυπωσιακό ήταν και το σύστημα ασφαλείας που διέθετε το κτίριο, το οποίο απαγόρευε στους ανεπιθύμητους να πλησιάσουν.

Υπήρχε δηλαδή ένα κενό μεταξύ της λιθόκτιστης σκάλας και του κτιρίου που απέκλειε την πρόσβαση στην είσοδο. Οι ιδιοκτήτες κατέβαζαν την κινητή ξύλινη γέφυρα για να μπουν από την κεντρική είσοδο, η οποία στη συνέχεια συρόταν με αλυσίδες.

Το κλειστό ισόγειο «κατώι» χρησίμευε ως αποθηκευτικός χώρος, ή και για άλλες βοηθητικές υπηρεσίες και οι όροφοι για την διαμονή των ενοίκων. Στον πρώτο όροφο διέμενε το υπηρετικό προσωπικό και η φρουρά, ενώ ο ανώτερος και ασφαλέστερος, σε ύψος 12 μέτρων, όροφος, προοριζόταν ως κατοικία της οικογένειας.

Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει γνωστή η χρονολογία κατασκευής του κτιρίου, όμως σώζεται ένα προικοσύμφωνο του 1854, που αφήνει κάποια ιστορικά στοιχεία στη σημερινή ιδιοκτήτρια. Πρώτος ιδιοκτήτης πάντως φέρεται ο Στάθης Πλαστήρας, που άφησε πίσω του ένα κτίριο πραγματικό κόσμημα.