Ο Μπετατζής του 20ου αιώνα και ο Bitατζής του 21ου

Βρισκόμαστε σε μία βασική καμπή της ανθρωπότητας κυρίως όσον αφορά στον τρόπο, που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος την ύλη. Ξεκινήσαμε από τα απλά εργαλεία και την υποκατάσταση της μυϊκής δύναμης από τη μηχανή, διανύσαμε για πολλά χρόνια τη χρήση της ύλης και σαν πηγή ενέργειας και εισήλθαμε πλέον στην υποκατάσταση των πνευματικών διεργασιών από τον υπολογιστή (εποχή της πληροφορίας). Στην τελευταία διανύουμε ακόμη την επεξεργασία και εκμετάλλευση της πληροφορίας σε βαθμό "χαμηλού επιπέδου" πνευματικών διεργασιών (επεξεργασία μόνο αριθμών και ονομάτων) και εισερχόμαστε σιγά-σιγά σε "υψηλού επιπέδου" πνευματικές διεργασίες (αυτόματη εξαγωγή γνώσης από την ψηφιακή πληροφορία και πολύπλοκοι συνδυασμοί στοιχείων και εξειδικευμένων εφαρμογών σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους προσεγγίζοντας ικανοποιητικά ακόμη και δυνατότητες ευφυΐας).

Η πληροφορική εμφανίσθηκε μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι σαν ένα απλό εργαλείο μόνο για υπολογισμούς και σιγά-σιγά με την εξέλιξη της ηλεκτρονικής απλώθηκε και γιγαντώθηκε σε ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον εργασίας και επικοινωνίας. Σαν ιστορικούς προδρόμους των υπολογιστών θα βρούμε τον άβακα των κινέζων (200 π.Χ.), το μηχανισμό των Αντικυθήρων (150-100 π.Χ.) και τη μηχανή του Πασκάλ (Pascale, 1652). Μία όμως βασική ιστορική στιγμή, που σχετίζεται με το βασικό δομικό συστατικό του σημερινού πληροφορικού γίγνεσθαι είναι η ανακάλυψη από το Λάιμπνιτς (Leibnitz, 1646-1716) των δυϊκών αριθμών. Το Bit (Binary Digit-δυϊκό ψηφίο) είναι ένας από τους αριθμούς 0 (μηδέν) ή 1 (ένα). Αυτή η ανακάλυψη, να μπορείς να αναπαριστάς όλους τους αριθμούς (οι οποίοι είναι φυσικά άπειροι στο σύνολό τους) μόνο με τη χρήση δύο ψηφίων απέδειξε την καθολικότητα των δύο καταστάσεων τόσο στην αναπαράσταση των στοιχείων όσο και στην επεξεργασία τους.

Η κωδικοποίηση όλων των εντολών ενός προγράμματος και όλων των στοιχείων, που επεξεργάζεται μόνο με τους διάφορους συνδυασμούς των bits απετέλεσε ένα βασικό άλμα προόδου για την εύκολη υλοποίηση των υπολογιστών, έχοντας σαν φυσικό υλικό προς το παρόν το πυρίτιο.

Αν επικεντρωθούμε στην τελευταία εικοσαετία και μελετήσουμε τις τεχνολογικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταλλάξεις, που συντελέσθηκαν, θα διαπιστώσουμε ότι βρισκόμαστε σε μία καμπή της ανθρωπότητας ανάλογη με την ανακάλυψη της φωτιάς, του σιδήρου, της ατμομηχανής, του ηλεκτρισμού και του τηλεφώνου.

Η ψηφιακή επανάσταση είναι πλέον γεγονός. Με τη σύγκλιση των τεχνολογιών του τηλεφώνου, της τηλεόρασης, των υπολογιστών και των επικοινωνιών με βάση την ψηφιακή πλατφόρμα μπορούμε πλέον να θεωρήσουμε ότι ο ήχος, η εικόνα και τα δεδομένα δεν είναι παρά μόνο ομάδες από bits. Καθημερινά παράγονται τρισεκατομμύρια από αυτά και μεταφέρονται συνεχώς με ιλιγγιώδεις ταχύτητες εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις πάνω στον πλανήτη γη.

Το όγδοο θαύμα συντελέστηκε ήδη και είναι το πρωτόκολλο επικοινωνίας (TCP/IP), για το οποίο ξοδεύτηκαν εκατομμύρια ανθρωπομήνες για να δρομολογούνται με τάξη και σωστά τα πακέτα των bits μέσω των φυσικών μέσων μετάδοσης της πληροφορίας χωρίς να αλλοιώνεται η αρχική πληροφορία. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των προηγμένων κρατών εστιάζεται πλέον στην κατάληψη ψηφιακού χώρου, είτε αυτός είναι πληροφορία, είτε είναι εύρος ζώνης μεταγωγής δεδομένων. Η οικονομία άλλαξε ριζικά και οι υπηρεσίες πλέον είναι ο μοχλός της οικονομίας υποσκελίζοντας τη βιομηχανική παραγωγή.

Η νέα τεχνολογική κοινωνία (κοινωνία της πληροφορίας) χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα ροής των πληροφοριών της και η απόδοσή της μετριέται από το ρυθμό, που θα μπορεί να τις επεξεργάζεται και να τις εκμεταλλεύεται. Οι αποστάσεις επικοινωνίας θα εκμηδενισθούν, οι τηλεσυσκέψεις θα γίνουν ρουτίνα, η τηλεεκπαίδευση και η τηλεεργασία θα εισβάλουν στη ζωή μας.

Το νέο περιβάλλον, που γεννιέται, συνεπάγεται αλλαγές στην πολιτική[1], στις δομές του κρατικού μηχανισμού, στη νομοθεσία και κυρίως αλλαγές στη νοοτροπία της βέλτιστης εκμετάλλευσης των υπαρχόντων ανθρώπινων πόρων για να μην ζήσουμε το δράμα της καθυστέρησης. Όλο και περισσότερο είναι εμφανές ότι το μεγαλύτερο κεφάλαιο επιβίωσης της κοινωνίας θα είναι η μόρφωση των πολιτών της και θα πρέπει να βρεθούν εκείνοι οι δίοδοι που θα κατευθύνουν τη γνώση στην κατάλληλη αντιμετώπιση της τεχνολογικής πρόκλησης.

Ο βασικός ανειδίκευτος εργάτης που στήριξε την ανάπτυξη της οικονομίας στον εικοστό αιώνα ήταν ο μπετατζής, συνεισφέροντας στην παραγωγή και επεξεργασία τρισεκατομμυρίων τόνων από μπετόν ετησίως.

Αυτός ο εργάτης όμως στη νέα ψηφιακή οικονομία μεταλλάσσεται σε bitατζή συνεισφέροντας στην παραγωγή και επεξεργασία τρισεκατομμυρίων bits ημερησίως. Η διαφορά πλέον εστιάζεται στην εξειδίκευση, η οποία είναι σημαντική και έχει πάρα πολλές κατηγορίες και διαβαθμίσεις.

Ο ιστορικός του μέλλοντος θα είναι σε θέση να αποτιμήσει και όλες τις κοινωνικές μεταλλάξεις, που συνδέονται με αυτή την αλλαγή.

Εμείς μπορούμε μόνο να τις φαντασθούμε, αλλά μπορούμε όμως με βεβαιότητα να προσδιορίσουμε πλέον ποια θα είναι τα βασικά δομικά στοιχεία της νέας οικονομίας και ποιες εργασίες και ειδικότητες θα είναι οι κυρίαρχες, που αφενός θα αποτελούν το βασικό πυρήνα της παραγωγής και αφετέρου θα στηρίζουν και θα διεκπεραιώνουν με ασφάλεια το οικονομικό γίγνεσθαι. Ωρίμασε πλέον ο καιρός για να κάνουμε σαφή διάκριση μεταξύ του χρήστη και κτίστη[2] των νέων τεχνολογιών.

[1] Κ. Σημίτης: «H πολιτική στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης», BHMA, A18, 19.6.1994

[2] Α. Τσακαλίδης: «Πληροφορική και Παραπληροφορική», ΒΗΜΑ, Δ14, 13.3.1994