Βασίλης Δημάκης και αστοχίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης

Ολίγα νομικά προς ναυτιλλομένους και μη:

Σύμφωνα με τον προγενέστερο νόμο 2776/1999 που διείπε τις προϋποθέσεις χορήγησης εκπαιδευτικής άδειας στους κρατουμένους σε φυλακές για τη χορήγηση εκπαιδευτικής άδειας έπρεπε να συνέτρεχαν οι εξής προϋποθέσεις:

α) να λειτουργούσε, στην περιοχή φοίτησης, κατάστημα κράτησης αντίστοιχο προς την κατηγορία στην οποία ανήκει ο ενδιαφερόμενος, β) να αφορούσε εκπαιδευτικό ίδρυμα ανώτερης ή έστω ίσης βαθμίδας με αυτό που είχε ήδη φοιτήσει ο ενδιαφερόμενος, γ) να υπήρχε βάσιμη προσδοκία ότι η φοίτηση του κρατουμένου θα είχε θετική επίδραση στην προσωπικότητά του, στη μελλοντική του εξέλιξη και στην κοινωνική του επανένταξη. Κριτήριο δε για μία τέτοιου είδους πρόβλεψη θα ήταν η εν γένει συμπεριφορά του κρατουμένου, κατά τη διάρκεια της κράτησής του, όπως η μη τέλεση πειθαρχικού παραπτώματος.

Τον νόμο αυτόν τροποποίησε η νεοσύστατη τότε κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζοντας τον υπό ψήφιση, ως ένα νομοθέτημα που καταδεικνύει το αριστερό πρόσημο που διαθέτει όταν καλείται να νομοθετήσει θετικά μέτρα για την κοινωνία, τα οποία δεν έχουν δημοσιονομικό αντίκτυπο και συνεπώς δεν αποτελούν αντικείμενο εκβιασμών από τους δανειστές (να σημειωθεί ότι τότε ακόμα οι βουλευτές και υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ παρά το γεγονός ότι βρίσκονταν πια στην εξουσία, μιλούσαν με τους αυτούς όρους).

Κατά την διάρκεια της εκεί κοινοβουλευτικής διαδικασίας στις 20/04/2015 ακούσαμε πολλά υποσχόμενα από τους εισηγητές του 4322/2015 ο οποίος αποτελεί από τότε νόμο του κράτους, τα οποία ουδόλως αμφισβητώ ότι τα πίστευαν. Ακούσαμε για παράδειγμα από την Βασιλική Λέβα του νομού Φθιώτιδας ότι «πρέπει να υπερασπίζω τους χωρίς φωνή και όπου θα πηγαίνω δε θα εξετάζω ποιος είναι απέναντί μου και τι έχει κάνει, γιατί αυτό το έχει αναλάβει η ποινική δικαιοσύνη»  ή την Μαρία Κανελλοπούλου, βουλευτή Αχαΐας, η οποία ισχυρίστηκε με στόμφο ότι «σήμερα η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα παίρνουν πραγματικά μια βαθιά ανάσα», επιστρατεύτηκε Πρωταγόρα του Πλάτωνα και διανοητές του διαφωτισμού και κατηγόρησε όσους στο παρελθόν διάβαζαν από το ίδιο βήμα σχολικές εκθέσεις περί δικαιωμάτων και ορθά.

Τι άλλαζε ο νόμος αυτός σε σχέση με τις ουσιαστικές προϋποθέσεις χορήγησης εκπαιδευτικών αδειών; Ορίζεται στο άρθρο 58 αυτού ότι

“η εκπαιδευτική άδεια χορηγείται για τη φοίτηση κρατουμένων σε σχολές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, εφόσον στην περιοχή φοίτησης λειτουργεί αντίστοιχο προς την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι ενδιαφερόμενοι κατάστημα κράτησης. Η άδεια χορηγείται από το Συμβούλιο του άρθρου 70 παράγραφος 1.”

Λίγο πιο κάτω αναφέρει ότι η φοίτηση καταδίκων και υποδίκων φοιτητών και σπουδαστών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, που δεν έχουν λάβει την ως άνω άδεια, μπορεί να γίνεται και με παρακολούθηση μαθημάτων εξ αποστάσεως.

Τι μπορεί να καταλάβει ο εφαρμοστής του δικαίου αμέσως αμέσως για το περιώνυμο «πνεύμα» του νομοθέτη από αυτήν την διατύπωση η οποία δεν υπήρχε στο παρελθόντα 2776/1999; Ότι η χορήγηση εκπαιδευτικής άδειας καθίσταται ο κανόνας και η απαγόρευσή αυτής η εξαίρεση χορηγούμενης στην περίπτωση αυτή δυνατότητας παρακολούθησης μαθημάτων εξ αποστάσεως. Πώς ερμηνεύει το υπουργείο τον νόμο που οι σχεδόν ίδιοι άνθρωποι ψήφισαν; Ανάποδα. Ότι δηλαδή απερρίφθη το αίτημά του Βασίλη Δημάκη από το Πειθαρχικό συμβούλιο της φυλακής καθώς η φοίτησή του είναι δυνατή εξ αποστάσεως (να σημειωθεί ότι στην ανακοίνωση η φράση έχει διατυπωθεί με απόστροφο στο «εξ», σφάλμα που στην σχολή της Νομικής είναι ικανό να σε αφήσει μετεξεταστέο σε μάθημα)!

Πιο κάτω θεσπίζονται ειδικότερα οι ουσιαστικές προϋποθέσεις χορήγησης, ήτοι εκπαιδευτική άδεια χορηγείται:

“α) εάν δεν εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό

κακουργήματος, β) εάν εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων και γ) εάν συντρέχουν λόγοι που δικαιολογούν την προσδοκία ότι δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής και ότι ο κρατούμενος δεν θα κάνει κακή χρήση της αδείας του.

Για να διαπιστωθεί αν συντρέχει αυτή η προϋπόθεση εκτιμώνται ιδίως:  η προσωπικότητα του κατάδικου και η εν γένει συμπεριφορά του μετά την τέλεση της πράξης, κατά τη διάρκεια, της κράτησης, σε συνδυασμό με το άρθρο 69 παράγραφος 2 του παρόντος Κώδικα και κατά τη διάρκεια των αδειών, που ενδεχομένως του έχουν ήδη χορηγηθεί, η ατομική, επαγγελματική και κοινωνική κατάσταση του ιδίου και της οικογένειάς του, καθώς και οι τυχόν οικογενειακές του υποχρεώσεις, η ωφέλεια, την οποία μπορεί να έχει για την προσωπικότητα του καταδίκου και τη μελλοντική του εξέλιξη η λήψη μέτρων για τη σταδιακή επάνοδό του σε καθεστώς πλήρους ελευθερίας.”

Μπορούμε με μια συγκριτική επισκόπηση των δύο νόμων να αντιληφθούμε ότι ενώ παρέμειναν οι προηγούμενες προϋποθέσεις προσετέθησαν  κάποιες καινούργιες (βλ. στοιχεία α,β,γ), άλλαξε όμως το κριτήριο της μη τέλεσης πειθαρχικού παραπτώματος ως μια ένδειξη ότι η φοίτηση δε θα επιδράσει θετικά στην προσωπικότητα του κρατουμένου με κάποιες πιο γενικόλογες διατυπώσεις για την εν γένει συμπεριφορά του. Το κρατάμε αυτό γιατί θα μας χρειαστεί στην συνέχεια.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΔΗΜΑΚΗ

Τι από όλα αυτά μπορεί να συνέτρεξε ως «μεμπτό» για τον Βασίλη Δημάκη;

Ο Βασίλης Δημάκης πριν από χρόνια κατηγορήθηκε για απείθεια εντός της φυλακής και του επιβλήθηκε αρχικά πειθαρχική ποινή. Αποδείχτηκε από το Δικαστήριο που έκρινε και δέχτηκε την κατοπινή προσφυγή του ότι διαμαρτυρόταν για συνθήκες που υπονόμευαν την εκπαίδευση και τότε, εκδηλώνοντας εμπράκτως το πανθομολογούμενο πάθος του για μόρφωση μετά την μεγάλη στροφή που έκανε στη ζωή του και μάλιστα εντός της φυλακής.

Όπως επί λέξει διαπίστωσε εγγράφως ο αρμόδιος Δικαστής, κατηγορήθηκε άδικα και δεν επρόκειτο περί «απείθειας» αλλά, αντίθετα, η συμπεριφορά του, αποτελούσε ενάσκηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματός του της ελευθερίας της έκφρασης.

Το Υπουργείο όμως συνεχίζει να παίζει παιχνίδια με το νευρικό μας σύστημα παραπληροφορώντας μας ότι «έχει τελέσει και πειθαρχικά παραπτώματα» καταργώντας κάθε κανόνα ενός πολιτισμένου κράτους και παραπέμποντας μας σε συνυποδηλώσεις καφκικού χαρακτήρα και γκροτεσκικού περιβάλλοντος.

Όσον δε αφορά τα επιχειρήματα με τα οποία το ίδιο Υπουργείο αυτοκλήτως σπεύδει να υπερθεματίσει την απόφαση του συμβουλίου της φυλακής, ότι δηλαδή «κατά το παρελθόν είχε αποφυλακιστεί με υφ’ όρον απόλυση την οποία και παραβίασε, καθώς συνέχισε την εγκληματική του δράση, τελώντας νέο κακούργημα» και ότι «επιπλέον, ο ίδιος κρατούμενος έλαβε κατά το παρελθόν τακτική άδεια την οποία επίσης παραβίασε, καθώς επέστρεψε στη φυλακή» αξίζει να αναφερθεί το κατωτέρω ιστορικό γεγονός:

Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιά μετά από προσφυγή κατά απορριπτικής απόφασης χορήγησης εκπαιδευτικής άδειας κλήθηκε το 2007 με την 1268/2007 απόφασή του να κρίνει την περίπτωση ενός κρατουμένου του οποίου το αίτημα είχε απορριφθεί επειδή την 19.4.1989 είχε αποδράσει από τα κρατητήρια των Δικαστηρίων της πρώην Σχολής Ευελπίδων και παρέμεινε εκτός φυλακής μέχρι τις 6.2.2003, δηλαδή για χρονικό διάστημα πλέον των 13 ετών, οπότε και συνελήφθη αλλά παρόλα αυτά δεν του ασκήθηκε ποινική δίωξη και ποτέ δεν κατέληξε σε κάποια καταδικαστική απόφαση για τέλεση απόδρασης. Είχε απορριφθεί επιπλέον εξαιτίας προγενέστερης πειθαρχικής τιμώρησής του, η οποία είχε διαγραφεί όχι για λόγους ουσιαστικούς όπως στον Δημάκη, αλλά επειδή είχε παρέλθει διετία. Κοινό στοιχείο με τον Δημάκη ότι αυτές οι πράξεις ανάγονταν στο μακρινό παρελθόν.

Δέχτηκε επίσης το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών ότι «ο εν λόγω κρατούμενος, παρά το γεγονός ότι έχει τιμωρηθεί πειθαρχικά και οποιαδήποτε πειθαρχική ποινή και αν του είχε επιβληθεί έχει ήδη διαγραφεί εφόσον από την επιβολή της έχει παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δύο ετών, έχει επιδείξει εν γένει κατά τη διάρκεια της κράτησής του καλή διαγωγή. Είναι ενεργό μέλος της κοινωνίας, εκδηλώνει ενδιαφέρον για τα κοινά και παρά τα τελεσθέντα αδικήματα απολαύει αποδοχής και μεγάλης εκτίμησης από το κοινωνικό περιβάλλον του. Παράλληλα, εμπνέει τον σεβασμό στους συγκρατουμένους του, διότι μάχεται για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης στις φυλακές, ενώ και οι σχέσεις του με την οικογένειά του, η οποία αποτελείται από τη σύζυγό του και τέσσερα ανήλικα τέκνα, θεμελιώνονται σε αμοιβαία αγάπη και επιθυμία για νέα αρχή. Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν ενδείξεις ότι ο προσφεύγων κατά τη διάρκεια της άδειάς του δεν θα τελέσει νέα αδικήματα, ενώ δεν συντρέχουν λόγοι, οι οποίοι μπορούν να δικαιολογήσουν την προσδοκία ότι υπάρχει κίνδυνος φυγής του και ότι δεν θα κάνει καλή χρήση της άδειάς του. Ο προσφεύγων μάλιστα με τη λήψη άδειας και την πρόσκαιρη έξοδό του από το Σωφρονιστικό Κατάστημα, όπου κρατείται, θα μπορούσε να σταθμίσει τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης διαβίωσης στην κοινωνία, με συνέπεια να μπορέσει να επανενταχθεί αργότερα ομαλά σε αυτή».

Και πιο κάτω, ότι «ο νομοθέτης γνώριζε ότι υπάρχουν απρόβλεπτοι και αστάθμητοι παράγοντες, που δυσκολεύουν το σχηματισμό επιτυχούς πρόγνωσης, όμως προέκρινε να δοκιμάσει και με το μέτρο τούτο τη δυνατότητα επανόδου του κρατουμένου στον έντιμο βίο».

Η απόφαση κατά την προσωπική άποψη του γράφοντος έχει ληφθεί από δικαστές που τιμούν το λειτούργημα και τους όρκους τους. Ακόμα περισσότερο, το ανωτέρω δικαστήριο έλαβε μια απόφαση που μας δίνει μαθήματα πολιτισμού, ανθρωπισμού και δικαιοσύνης και συμβάλλει στην επανένταξη των υπό σωφρονισμό κρατουμένων, εφαρμόζοντας έναν νόμο (2776/1999) που οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ τροποποίησαν ως οπισθοδρομικό όταν «οι συνθήκες στις φυλακές ήταν άθλιες, όταν κάναμε ολυμπιακούς αγώνες, όταν ελπίζαμε σε μια νίκη στη γιουροβίζιον, όταν πανηγυρίζαμε για μια ποδοσφαιρική νίκη» με τα λόγια της Μαρίας Κανελλοπούλου και που ο νέος νόμος «ανοίγει τον δρόμο» με τα λόγια της Βασιλικής Λέβα. Αντίθετα, με τον νέο, ριζοσπαστικό και «κοντά στα προτάγματα του διαφωτισμού» νόμο, το Συμβούλιο των φυλακών έλαβε μια απόφαση φοβική και διόλου έμπλεη εμπιστοσύνης για την ουσιαστική φύση του ανθρώπου, ο οποίος αν βρεθεί σε περιβάλλον αντίστοιχο, δικαιώνει την ύπαρξη του και ανάγεται σε υπερβατικές εκδηλώσεις θετικού περιεχομένου. Την απόφαση αυτή στήριξαν μέχρι κεραίας οι άνθρωποι του Υπουργείου με προεξάρχοντα τον ίδιο τον Υπουργό. Γιατί κύριε Κοντονή; Μήπως η υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, η συνδιαλλαγή με το τέρας σας έκανε να αρχίσατε να του μοιάζετε;

Δεν υπάρχουν άραγε στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ άνθρωποι οι οποίοι γράφουν «σχέδια για μια φιλοσοφία της απεργίας πείνας» από το εξωτερικό, καθηγητές της Νομικής που διδάσκουν σε κολέγια του Λονδίνου, ώστε να προΐστανται του Υπουργείου Δικαιοσύνης και να μην είναι λίγοι; Ώστε να μην χρειάζεται να παρεμβαίνουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ για την ορθή εφαρμογή ενός νόμου που οι ίδιοι ψήφισαν; Ώστε να μην έρχεται στο σημείο το Υπουργείο Δικαιοσύνης να υπαναχωρεί των θέσεών του και να αλλάζει ρότα προς την κατεύθυνση του ορθολογισμού; Ας είναι. Θα μπορούσε να είναι και αυτό μια κάποια λύση.

Εν όψει της απόρριψης της προσφυγής για επίσπευση της έκδοσης βουλεύματος ώστε ο Δημάκης να παρακολουθήσει τα μαθήματα στο Πανεπιστήμιο την Τετάρτη 11/04/2017 από το ίδιο δικαστήριο που εξέδωσε την ανωτέρω 1268/2007 απόφαση, με άλλη σύνθεση προφανώς, οψόμεθα το Υπουργείο Δικαιοσύνης να τοποθετείται με μεγαλύτερη περίσκεψη στο μέλλον.