Πάτρα: Η παράσταση "Πριμαρόλια" παρά τις αστοχίες της, έφερε ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της πόλης στη σκηνή

Σε μία άλλη εποχή πραγματικά καθοριστική για την Πάτρα, εκείνη της ακμής & παρακμής του σταφιδεμπορίου τον 19^ο αιώνα, μας ταξίδεψε η παράσταση που βασίστηκε στο πολύκροτο και πολυδιαβασμένο ιστορικό μυθιστόρημα «Πριμαρόλια» της Πατρινής Αθηνάς Κακούρη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.

Η παράσταση ανέβηκε από τις 4 έως & τις 11 Απριλίου 2019 στο Δημοτικό θέατρο Απόλλων στο πλαίσιο της ενότητας του ΔΗΠΕΘΕ, «Θέατρο της αφήγησης & της επινόησης».

Από την στιγμή που είχε γνωστοποιηθεί πως θα παρουσιαζόταν μία θεατρική παράσταση εμπνευσμένη από τα Πριμαρόλια, το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο όπως και οι προσδοκίες.

Η παράσταση πήγε εξαιρετικά από πλευράς προσέλευσης θεατών και ίσως θα έπρεπε να πάρει μία μικρή χρονική παράταση. Βέβαια ήταν έτσι στημένη εντός του θεάτρου με συνέπεια οι θεατές που μπορούσαν κάθε φορά να την παρακολουθήσουν να μην υπερβαίνουν τους 160.

Ο Φάνης Δίπλας που υπέγραψε την σκηνοθεσία είχε την ιδέα που αποδείχθηκε επιτυχημένη να στήσει το κύριο μέρος της παράστασης στην πλατεία του «Απόλλωνα», από την οποία είχαν αφαιρεθεί οι σειρές καθισμάτων με καρέκλες να έχουν μπει περιμετρικά ενώ οι υπόλοιποι θεατές κάθονταν στα θεωρεία των δύο ορόφων. Χρησιμοποιήθηκε και η σκηνή μπροστά αλλά το βασικό μέρος ήταν στο κέντρο της πλατείας πάνω σ’ ένα ειδικό μπεζ δάπεδο - σχεδιάγραμμα των δρόμων της Πάτρας όπου υπήρχε και ένα μαύρο πιάνο με ουρά με κόκκινα τριαντάφυλλα πάνω.

Από την προσπάθεια που έγινε να μεταφερθεί το βιβλίο «Πριμαρόλια» ως θεατρική παράσταση κρατήσαμε αρκετά θετικά στοιχεία όπως τη συγκίνηση που μας έβγαλε όλη αυτή η εποχή που μπορεί να μοιάζει μακρινή αλλά είναι η ιστορία αυτής της πόλης όπου κάποτε χάρη στο εμπόριο της σταφίδας (αλλοτινή κολόνα της ελληνικής οικονομίας) κατοικούσαν και εμπορεύονταν Έλληνες αλλά και Άγγλοι, Ιρλανδοί, Ιταλοί, κ.α., με την Πάτρα τότε να έχει τις προοπτικές να συναγωνιστεί πόλεις όπως η Σμύρνη & η Μασσαλία. Όποιος ασχολείτο με την σταφίδα κολυμπούσε στο χρυσάφι κι έτσι δημιουργήθηκαν στην ακμάζουσα Πάτρα οι πολυτελείς επαύλεις του Φραγκόπουλου, του Διονυσίου Μαρκέτου, του Άμβουργερ, το Δημοτικό Θέατρο Απόλλων.

Καθοριστική χρονιά όπως ακούσαμε από την αφήγηση, ήταν το έτος 1893, έτος σημαντικό και για την Ελλάδα του τότε, επί Χ. Τρικούπη, με την οικονομική κρίση να παρασύρει και την σταφίδα που ήδη υπέφερε από αποφάσεις όπως η θέσπιση δασμών εισαγωγής από τους ανταγωνιστές Γάλλους. Δυστυχώς αρκετοί έφτασαν στο σημείο ακόμη και να ξεριζώσουν τις ελιές τους, αυτό το ευλογημένο δέντρο για να βάλουν αμπέλια και να κάνουν παραγωγή σταφίδας με τους τοκογλύφους να παραμονεύουν. Πλάι στις επαύλεις όμως υπήρχαν και οι φτωχοσυνοικίες, οι παραγκουπόλεις με τις τσίγκινες σκεπές, η φτώχεια πλάι στον άκρατο πλούτο. Από την κρίση στο τέλος υπέφεραν όλοι, όπως ακούσαμε.

Ενδεικτικό και τόσο συγκινητικό το ηχητικό απόσπασμα που περιελάμβανε η παράσταση με τη φωνή της γηραιάς συγγραφέως Αθηνάς Κακούρη, ένα απόσπασμα του βιβλίου από ένα βροχερό απόγευμα με την αριστοκράτισσα κυρία Μέλπω που μαζί με την ανιψιά της πηγαίνοντας στο νεκροταφείο με την άμαξα διακρίνουν τυλιγμένο σε κάτι εφημερίδες να είναι αφημένο ένα δύστυχο μωρό.

Το κομμάτι αυτό με τη βραχνή φωνή της κυρίας Κακούρη ήταν θα λέγαμε η ωραιότερη, πιο ανθρώπινη στιγμή αυτής της παράστασης που μας «τσίγκλησε» το μυαλό και την καρδιά διότι μας θύμισε πως αυτή η πόλη που συχνά αδιάφορα περιδιαβαίνουμε κουβαλά εν τέλει τόσες σημαντικές ψηφίδες ιστορίας. Ο Φάνης Δίπλας και οι υπόλοιποι συντελεστές εκτός από τη φωνή της κυρίας Κακούρης έκαναν μία ακόμα τιμητική υπόμνηση στην ίδια, βάζοντας επί σκηνής σε μία στοίβα 91 αντίτυπα του βιβλίου «Πριμαρόλια». Γιατί 91, μας όσα και τα χρόνια της αγαπητής συγγραφέως που ήρθε και η ίδια το σαββατοκύριακο που μας πέρασε και είδε την παράσταση.

Ένα άλλο στοιχείο που μας κέντρισε το βράδυ της Πέμπτης 11/4, της τελευταίας παράστασης ήταν η παρουσία των μαθητών του γενικού λυκείου της Αταλάντης με τους συνοδούς καθηγητές τους που στο πλαίσιο εκδρομής τους στην Πάτρα θέλησαν σοφά να συνδυάσουν την ψυχαγωγία τους και με την παρακολούθηση της παράστασης «Πριμαρόλια» και της επίσκεψης τους στο εμβληματικό Δημοτικό Θέατρο Απόλλων. Τι ωραίο αλήθεια, μία παράσταση για ένα καίριο, καθοριστικό κομμάτι ιστορίας της πόλης της Πάτρας να το μαθαίνουν & να το παίρνουν μαζί τους ως ανάμνηση, νέα παιδιά, φρέσκα μυαλά από μία άλλη περιοχή της Ελλάδας που έτυχε να ταξιδέψουν στην Αχαική πρωτεύουσα.

Από την παράσταση πάντως δεν έλειψαν και κάποια προβλήματα. Κατά τη γνώμη μας, είναι ευθύνη του ΔΗΠΕΘΕ που δεν στήριξε ενδεχομένως το όλο εγχείρημα σε επίπεδο παραγωγής ώστε να μην είναι τελικά κάτι ενδιάμεσο σε  θεατρική παράσταση & θεατρικό αναλόγιο-αφήγηση.

Ίσως αυτή η παράσταση να αποτελέσει το πρώτο έναυσμα και βήμα για μία μελλοντική μεγάλη παραγωγή με σκηνικά και κοστούμια και πολυπληθή θίασο γιατί πραγματικά θα είχε πολύ ενδιαφέρον. Στα μείον και κάποια λάθη στους φωτισμούς, το συμβολικό φινάλε με τους ηθοποιούς να μένουν με τα εσώρουχα που δεν λειτούργησε απόλυτα, η "συμβολική" απότομη πτώση ενός κλαδιού αμπέλου που κάποιοι από τους θεατές νόμισαν ότι έπεσε κατά λάθος και η χρήση από τον Φάνη Δίπλα ενός φύλλου συγκεκριμένης σύγχρονης τοπικής εφημερίδας ενώ κάλλιστα καθώς το έργο ήταν εποχής, θα μπορούσε να είχε ανατρέξει στο Μουσείο Τύπου και να κρατά στα χέρια του το αντίτυπο εφημερίδας της δεκαετίας του 1890.

Όλοι οι συμμετέχοντες ηθοποιοί ήσαν αρκετά καλοί (Γιώργος Μάρκου, Λίνα Ζαχαροπούλου, Νικόλας Τσίχλας, Έλενα Αλεξανδράκη, Γεωργία Καλογεράτου και Φάνης Δίπλας) ενώ η θεατρολόγος Έλενα Αλεξανδράκη έπαιξε & πιάνο και είχε επιμεληθεί και το δύσκολο κομμάτι της δραματουργικής επεξεργασίας.

Στο φουαγιέ του θεάτρου μπορούσε κάποιος να βρει και να αγοράσει το βιβλίο «Πριμαρόλια» από τον πάγκο της «Γωνιάς του Βιβλίου» της οικογένειας Παπαχρίστου.

Φεύγοντας λοιπόν ο θεατής από την παράσταση αυτή ένιωθε σαν η ιστορία, σαν σκιές από ανθρώπους και ιστορίες αυτής της πόλης, από τους δρόμους που τόσο ωραία στήθηκαν κάθετα και παράλληλα επί Ιωάννη Καποδίστρια, να τον είχε επισκεφθεί, να του είχε ψιθυρίσει στο αυτί πράγματα και καταστάσεις και μαζί ο θεατής ίσως και να στενοχωρήθηκε ακούγοντας για τα δεινά του λαού μας, για τα λάθη που μοιραία επαναλαμβάνονται και σήμερα, για το ότι το σταφιδεμπόριο δεν είχε τότε σχεδόν καμία κρατική μέριμνα, με την τοκογλυφία να ανθεί και τους ανθρώπους να παρασύρονται από την ευκαιρία του πλουτισμού και της ευδαιμονίας.

Επιμέλεια κειμένου: ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ