Βόλτα στην ιστορία της Πάτρας μέσα από τα εμβληματικά κτίριά της

Κάνοντας μια βόλτα στο κέντρο της Πάτρας δεν υπάρχει περίπτωση να σηκώσεις το βλέμμα σου ψηλά και να μην κοντοσταθείς για να θαυμάσεις τα καλαίσθητα νεοκλασσικά κτίρια από τα οποία είναι γεμάτο το ιστορικό κέντρο της πόλης από τις αρχές κιόλας του 19^ου αιώνα, τοτε που στην πόλη υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η αρχιτεκτονική αυτή.

Κάνοντας μια βόλτα στην πόλη μαθαίνουμε την ιστορία ορισμένων από τα πιο εμβληματικά κτίρια της ανασύροντας μνήμες από το μεγάλο αστικό παρελθόν της και θαυμάζοντας αυτά τα μοναδικά μνημεία της.

ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ ΠΑΤΡΑΣ

Το δικαστικό μέγαρο της Πάτρας, που μετά από πολλές ανακαινίσεις, έχει ευτυχίσει τα τελευταία χρόνια να είναι όχι μονο λειτουργικό αλλά και αισθητικά στα καλύτερά του κατασκευάστηκε ύστερα από επίμονες προσπάθειες του δικηγόρου και πολιτικού Κωνσταντίνου Γκότση (1862 - 1958). Αποτελεί έργο του Πάνου Καραθανασόπουλου, ο οποίος επιλέγει ύστερα από διαγωνισμό, και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1926.

Ολοκληρώθηκε δε το 1931, οπότε και ανακαινίσθηκε την 1η Οκτωβρίου 1931. Το κτίριο "έχει στοιχεία νεοκλασικισμού με έμφαση στην μνημειακότητα των έργων και με στοιχεία μορφολογικά όπως δωρικούς κίονες και αετώματα, καθώς και συμμετρία στις όψεις". Έργα του Αθηναίου αρχιτέκτονα υπάρχουν στην Αθήνα και το Άργος. Στα εγκαίνια παρευρέθησαν οι Ν. Αβραάμ και Παναγής Βουρλούμης, υπουργοί δικαιοσύνης και εθνικής οικονομίας αντίστοιχα.

Η ιστορία του Δικαστικού Μεγάρου της Πάτρας - Τι βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι τα δικαστήρια της Πάτρας;

Παλιότερα τα δικαστήρια φιλοξενούντο στις οικίες Μακρυγιάννη (νυν Δημαρχείο), Γκρην (επί της πλατείας Γεωργίου), Πατρινού (επί της πλατείας Γεωργίου), Λάγγουρα (Μαιζώνος & Βότση) κ.α.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝ

Έργο του περίφημου Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ. Κατασκευάστηκε το 1871 και αποτελεί δείγμα της οικονομικής ευμάρειας της Πάτρας του 19ου αιώνα. Eίναι το αρχαιότερο από τα σωζόμενα κλειστά θέατρα των νεότερων χρόνων και το εντυπωσιακότερο αρχιτεκτονικό στολίδι της Πάτρας αφού αποτελεί μικρογραφία της περίφημης Σκάλας του Μιλάνου.

Το θέατρο Απόλλων θεμελιώθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1871 ςυνοδεία... στρατιωτικής μουσικής και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε στις 10 Οκτωβρίου του 1872.

Το έργο χρηματοδοτήθηκε από την αστική κοινωνία της Πάτρας με αντάλλαγμα ένα ... θεωρείο.

Η επιτροπή ανεγέρσεως αποτελείτο από τους: Θεόδωρο Αμβούργερ (πρόεδρος), Εδουάρδο Χάνκοκ, Θεμιστοκλή Γερούση, Δημήτριο Πατρινό, Κ. Λάππα και Α. Χρυσάνθη.

Η λίστα με τους χρηματοδότες αποτελείται περίπου από 100 άτομα. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν ο δήμαρχος Πατρέων Γεώργιος Ρούφος, ο Γουσταύος Κλάους, ο Αμβούργερ, ο Λάγγουρας, ο αδερφοί Τριάντη, ο Παναγιώτης Γούναρης, πατέρας του Δημητρίου, ο Επαμεινώνδας Μάξιμος, πατέρας του Δημητρίου κ.ά.

 

Το οικόπεδο που χτίστηκε ανήκε στους Γ. Φαρσή και Ι. Κωνσταντόπουλο από τους οποίους αγοράστηκε για 11.000 δρχ.

Μέσα στο οικόπεδο υπήρχαν και οι οικίες των κατόχων του οι οποίες γκρεμίστηκαν.

Τα σχέδια ανατέθηκαν στον Ερνέστο Τσίλερ και φυλάσσονται ακόμα σήμερα στην δημοτική βιβλιοθήκη Πατρών.

Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν τα ακριβότερα και πολυτελή της εποχής, πέτρα Τεργέστης, κάγκελα από την Αγγλία, αγάλματα από την Βιέννη, μάρμαρα από το Λιβόρνο, πέτρα από τον Αστακό και διάφορα άλλα από την υπόλοιπη επικράτεια της Ελλάδας.

Το εσωτερικό του περιλαμβάνει την πλατεία με 108 θέσεις και 30 θεωρεία σε δύο ορόφους. Η σκηνή του είναι 13,5 μέτρα πλάτος και 7,5 μέτρα βάθος.

Η πρώτη παράσταση στο θέατρο Απόλλων ήταν στις 10 Οκτωβρίου 1872 με το μελόδραμα Un balo in Mashera του Βέρντι.

Ο φωτισμός τα πρώτα χρόνια γινόταν με κεριά, το 1878 με φωτίστηκε με φωταέριο και το 1899 με ρεύμα.

ΜΕΓΑΡΟ ΓΚΟΛΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ (ΑΛΑΜΠΡΑ)

Είναι ίσως το πιο ωραίο σπίτι της Πάτρας στο πιο ωραίο σημείο της πόλης.

Πάτρα: Κάποτε στα Ψηλά τα Αλώνια οι επιφανείς πολίτες έκτιζαν ...

Tο Μέγαρο Κων/νου Γκολφινόπουλου που διετέλεσε και δήμαρχος Πάτρας και ανακαινίσθηκε το 2008 μετά το θάνατο του ιδίου (το 1990, πέρασε στην ιδιοκτησία του ανιψιού του) .

Ο Κωνσταντίνος Γκολφινόπουλος (1925 - 26 Νοεμβρίου 1990) ήταν Έλληνας νομικός, διπλωμάτης, κι είχε διατελέσει δήμαρχος Πατρέων.

"ΕΡΜΗΣ"

Το επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο του «Ερμή» στο πάνω μέρος της πλατείας Γεωργίου, επί της Γεροκωστοπούλου, αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα, «κληροδότημα στην Πάτρα, της άλλοτε ακμάζουσας αστικής τάξης, που πλούτισε από το εμπόριο σταφίδας, στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Το κτίριο, που φέρεται να έχει την υπογραφή του Ερνέστου Τσίλλερ, μιας και ορισμένοι το αμφισβητούν, αποτέλεσε την κατοικία του μεγαλέμπορα Παπαγιάννη, ο οποίος στις αρχές του 20^ου αιώνα χρεοκόπησε και το άφησε.

Όπως διαβάζουμε στο Ιστορικό Λεύκωμα της Αχαϊκής Βιομηχανίας του Νίκου Σαραφόπουλου, το 1911 ο Εμπορικός Σύλλογος Πατρών Ερμής, αποφασίζει να αποκτήσει ιδιόκτητη στέγη και επιλέγεται το εντυπωσιακό ακίνητο, στο πάνω μέρος της πλατείας Γεωργίου, που είχε σχεδιαστεί από τον Ερνέστο Τσίλλερ και άνηκε στη Σταφιδική Τράπεζα.

Το κτίριο του «Ερμή» σε παλιότερη φωτογραφία από το βιβλίο του Βασίλ. Λάζαρη

Το συγκεκριμένο ακίνητο των κληρονόμων του Δημητρίου Καπράλου αγοράστηκε το 1888 από τον έμπορο και τραπεζίτη Κων. Παπαγιάννη. Το 1907 οι επιχειρήσεις του Κων. Παπαγιάννη πτώχευσαν και το διώροφο οίκημα της πλατείας Γεωργίου πέρασε στην ιδιοκτησία της Σταφιδικής Τράπεζας. Στις 10 Νοεμβρίου 1911 ο «Ερμής» ολοκληρώνει την αγορά του ακινήτου επί προεδρίας Ιωάννη Καραμανδάνη.

Ο Σύλλογος «Ερμής» δημιουργήθηκε στα 1868, από τον πλουσιότερο και ισχυρότερο, της εποχής, κάτοικο της Πάτρας, τον γεννημένο στο δουκάτο της Βάδης, Θεόδωρο Άμβουργερ και από ομάδα 36 εμπόρων της Πάτρας με σκοπό «την από κοινού σύσκεψιν των μελών (του) και συζήτησιν περί παντός αντικειμένου αφορώντος τας ανάγκας και τα συμφέροντα του εμπορίου και της βιομηχανίας εν γένει και της πόλεως».

Μέλη του Συλλόγου μπορούσαν να είναι μόνο έμποροι, βιομήχανοι, τραπεζίτες, διευθυντές Τραπεζών, εμπορικοί πράκτορες και εμπορομεσίτες, εγκατεστημένοι στην Πάτρα.

Το Μέγαρο της πλατείας Γεωργίου εξασφάλισε για τον «Ερμή» ευρύχωρες και εντυπωσιακές αίθουσες, αλλά και αξιόλογο έσοδα από την ενοικίαση των ιδιόκτητων καταστημάτων.

Το 1941 το Μέγαρο του «Ερμή» επιτάχθηκε από τον ιταλικό στρατό, που το χρησιμοποίησε ως αρχηγείο. Το φθινόπωρο του 1943 οι Γερμανοί το μετέτρεψαν σε στρατώνα. Μετά την απελευθέρωση εγκαθίσταται, μέχρι τον Απρίλιο του 1954, η διοίκηση της Χωροφυλακής.

ΚΤΙΡΙΟ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ

Το διατηρητέο κτίριο Μαραγκόπουλου στο κέντρο της Πάτρας, κτίστηκε το 1915 και αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, φιλοξενώντας πολλά στοιχεία ύφους Art Nouveau.

Ο Βασίλειος Μαραγκόπουλος γεννήθηκε το 1875 στα Βραχνέικα Πατρών. Ήταν το πέμπτο παιδί μιας φτωχής οικογένειας με 7 παιδιά. Ξεκίνησε από γυρολόγος, πουλώντας κουβαρίστρες και ψιλικά, για να αποκτήσει αργότερα ένα καροτσάκι πουλώντας επιπρόσθετα «ντρίλια και τσιτάκια» (φθηνά υφάσματα). Στη συνέχεια βρίσκει μόνιμο στέκι στην οδό Αγίου Ανδρέου και Πατρέως.

Η αρχή της επαγγελματικής του ανόδου γίνεται στα 1912 όταν αγοράζει υφάσματα που ήταν μέσα σε ένα βυθισμένο πλοίο. Ήταν όμως τυλιγμένα σε πισσόχαρτο και διατηρούνταν σε καλή κατάσταση.

Το 1919 δημιουργεί στα Βραχνέικα εργαστήριο με χειροκίνητες καλτσομηχανές και εν συνεχεία στην Πάτρα. Το επόμενο επιχειρηματικό του βήμα αφορούσε την εξαγορά του στριπτηρίου του Πέτρου Μπότσου.

Η καθοριστική κίνηση γίνεται το 1927, οπότε και ιδρύει την Ανώνυμη Εταιρεία Εμποροβιομηχανικών Επιχειρήσεων Β. Μαραγκόπουλου και του εργοστασίου φανελοποιίας και πλεκτικής, που βρισκόταν μεταξύ Κορίνθου και Μαιζώνος, πριν τη Σωσιπάτρου. Το εργοστάσιο το 1935 επεκτείνεται με τη δημιουργία κλωστηρίου βάμβακος και ο Μαραγκόπουλος αγοράζει το ομώνυμο οίκημα, στη συμβολή των οδών Αγίου Ανδρέου και Βότση .

Σε αυτό στεγάζει τα γραφεία και το κεντρικό κατάστημα.

Το εντυπωσιακό κτίριο έχει στεγάσει στο παρελθόν πολλές επιχειρήσεις όπως η ιστορική ντισκο Αρένα και σήμερα στεγάζει γυμναστήριο.

Το κτίριο αγοράστηκε από την πατρινή Ελένη Διγενοπούλου - Ζαφειροπούλου και δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Πατρών.

 

ΒΙΛΑ ΓΑΛΛΟΥ

Ο Γεώργιος Σωτηριάδης ήταν δικηγόρος από το Αίγιο (ή την Κερπινή Καλαβρύτων), ο οποίος μετά την επανάσταση αγόρασε μεγάλες εκτάσεις (δύο διαφορετικά κτήματα των 25 και 26 στρεμμάτων) στην περιφέρεια των Δρεσθένων εκμεταλλευόμενος τον νόμο "περί προικοδότησης των ελληνικών οικογενειών του 1835", έναν νόμο που ευνοούσε μόνο όσους είχαν αποκτήσει σεβαστά χρηματικά κεφάλαια. Οι εκτάσεις αυτές ανήκαν προεπαναστατικά στον Σεκήρ Αχμέτ Αγά.Για την καλλιέργεια των εκτάσεών του προσκάλεσε μετακινούμενους πληθυσμούς με σκοπό την μόνιμη εγκατάστασή των στην περιοχή.

Ο Σωτηριάδης εκτιμώντας την εργατικότητα των Βραχνιτων τους οδήγησε το 1837 στα σημερινά Βραχναίικα, όπου και τους ανέθεσε την καλλιέργεια των κτημάτων του. O ίδιος απέκτησε τεράστια περιουσία, την οποία διέθεσε σε δωρεές ή επένδυσε για δικούς του σκοπούς.

Στο κτήμα αυτό λοιπόν ο πρωτότοκος γιος του Γεωργίου, Κωνσταντίνος Σωτηριάδης, κατασκεύασε πολυτελή εξοχική κατοικία, η οποία διατηρείται μέχρι και σήμερα σε έκταση περι των έξι στρεμμάτων. Το αρχικό κτήμα ήταν αρκετά μεγαλύτερο.

Η έπαυλη αυτή, που δεν αποτέλεσε την μόνιμη κατοικία της οικογένειας, συνδυάζει στοιχεία γοτθικού ρυθμού με στοιχεία νεοκλασικισμού.

Ο Κωνσταντίνος Σωτηριάδης αυτοκτόνησε στην έπαυλη αυτή τον Ιούλιο του 1895.

Από την δεκαετία του 1980 η έπαυλη ανήκει στον Γιάννη Καπετσώνη (απεβίωσε το 2013), γνωστό και με το προσωνύμιο "Γάλλος", λόγω της παραμονής του για πολλά χρόνια στο Παρίσι.

 

ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Η Χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου που ιδρύθηκε το 1928 και μπήκε σε λειτουργία το 1931, ακολούθησε μία διαδρομή ανάπτυξης και στη συνέχεια πτώχευσης , έπαψε να λειτουργεί το 1991.

Ημερομηνίες σταθμός για την μεγάλη επιχείρηση.

Η εταιρεία ιδρύεται το 1928 και αρχίζει να λειτουργεί ένα χρόνο μετά (1929).

Το 1929 έρχονται τα πρώτα μηχανήματα από την Γερμάνια ακτοπλοϊκώς, όμως κοντά στο λιμάνι το πλοίο βυθίστηκε. Παρόλα αυτά το εργοστάσιο πήρε μπροστά και τέθηκε τελικά σε πλήρη λειτουργία το 1931, σε έκταση 48 στρεμμάτων.

Σταδιακά στο εργοστάσιο έμπαιναν νέες μηχανές σύγχρονες για λεπτό χαρτί, χαρτί υγείας και τυπογραφικό χαρτί.

Η εταιρεία αρχίζει να ακμάζει, οι θέσεις εργασίας μεγαλώνουν, όπως και οι επενδύσεις.

Το 1931 το εργοστάσιο είναι σε πλήρη λειτουργία.

Οκτώ χρόνια μετά (1939) ιδρύεται ο μεγάλος ανταγωνιστής, η Ελληνική Χαρτοποιία [softex].

Το 1962 οι εγκαταστάσεις παίρνουν με επεκτάσεις την τελική τους μορφή και το 1965 τη διεύθυνση της βιομηχανίας αναλαμβάνει ο Γεώργιος Λαδόπουλος.

Λίγο αργότερα ο ιδρυτής της Ευάγγελος Γ.Λαδόπουλος πεθαίνει σε ηλικία 83 ετών. Ο Ευάγγελος Λαδόπουλος ήρθε στην Πάτρα από τη Σμύρνη σε ηλικία 7 ετών το 1890. Ήταν παντρεμένος και είχε 4 παιδιά(1 γιο και 3 κόρες).

Η εταιρεία αρχίζει να ακμάζει, οι θέσεις εργασίας μεγαλώνουν, όπως και οι επενδύσεις.

Ήταν η εποχή που κάθε… νύφη στην Πάτρα έψαχνε γαμπρό που να δουλεύει στο Λαδόπουλο γιατί ήξερε πώς οικονομικά θα εξασφάλιζε την οικογένειά της!

Η βιομηχανία του Λαδόπουλου γίνεται η μεγαλύτερη των Βαλκανίων, όμως κάνει την εμφάνισή της η Softex. Ξεκινάει το 1937 στο Βοτανικό η «Αθηναϊκή Χαρτοποιία - Γ. Γιαννουλάτος, Κ. Κεφάλας και Σία Ο.Ε.». Η εταιρεία άρχισε τη λειτουργία της με λίγο προσωπικό και το 1945 έφτασε να αριθμεί 88 εργατοϋπάλλουλους. Η πορεία της θα είναι ανοδική και οι 88 εργατοϋπάλληλοι του 1945, έφτασαν τους 1.030 το 1969. Μέχρι το 1974 η εταιρεία θα έχει 9 μηχανές χαρτιού και θα παράγεται κάθε είδους χαρτί.

Ο ανταγωνισμός των δύο μεγάλων βιομηχανιών, της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας και του Ευάγγελου Λαδόπουλου -θα οδηγήσει σε ξέφρενη κούρσα επενδύσεων, πολλά δάνεια, υπερχρέωση και τελικά στην πτώχευση και των δυο.

Οι επενδύσεις από το 64 και μετά είναι πολλές και η ΕΓΛ δημιουργεί νέα χαρτοποιία στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1964-1965, τη Μακεδονική Εταιρεία Λαδόπουλου, ενώ το 1968 εξαγοράζει τη μεγάλη χαρτοποιία Αιγίου. Η Χαρτοποιία Αιγίου δεν ήταν μια τυχαία εταιρεία. Δημιουργήθηκε το 1927 πλησίον του λιμανιού της πόλης του Αιγίου και αποτέλεσε πυρήνα δραστηριότητας και αναπτυξιακό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις σχεδιάστηκαν από Σουηδούς αρχιτέκτονες, ενώ η τοποθέτηση των μηχανημάτων και του απαραίτητου εξοπλισμού πραγματοποιήθηκε από Νορβηγούς και Σουηδούς.

Η Αθηναϊκή Χαρτοποιία απαντά με επέκταση στην Αθήνα και τη δημιουργία δεύτερου εργοστασίου στη Δράμα.

Στα επόμενα χρόνια θα αρχίσει κάμψη της παραγωγής, καθυστερήσεις πληρωμών και το 1974 ξεκινούν οι κινητοποιήσεις με την πρώτη απεργία και κορυφώνονται το 1975 με την απεργία των 100 ημερών.

η απεργία στη «Χαρτοποιία ΕΓΛ» στην Πάτρα άρχισε στις 16 Σεπτέμβρη και κράτησε 93 μέρες. Οι εργάτες διεκδικούσαν καταβολή δεδουλευμένων ημερομισθίων, ορισμό τακτικών ημερομηνιών, στις 20 και 5 κάθε μήνα για την καταβολή των ημερομισθίων κ.ά.

Η απεργία έληξε στις 18 Δεκέμβρη του 1975 με νίκη των απεργών. Σύμφωνα με συνδικαλιστές ικανοποιήθηκε το 85% των αιτημάτων τους.

 

Η αντίστροφη μέτρηση για τη βιομηχανία είχε ωστόσο ξεκινήσει.

Το 1977 η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας αγοράζει μετοχές και ακολουθεί η από την Εθνική μικτή διοίκηση με τον Γ.Ε.Λαδόπουλο.

Το 1982, 450 εργαζόμενοι κάνουν απεργία πείνας για 3 ημέρες και δυο χρόνια μετά, το 1984 έρχεται η πτώχευση, αφού η επιχείρηση κηρύσσεται προβληματική.

Το 1986 γίνεται οικονομική εκκαθάριση και αμέσως μετά αναλαμβάνει ο Οργανισμός Οικονομικής Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων [Ο.Α.Α.Ε.]. Το εργοστάσιο βγαίνει σε πλειστηριασμό και το 1988 αναλαμβάνει νέα διοίκηση. Στη θέση του δημιουργείται η εταιρεία «ΕΓΛ Χαρτοποιίες Δυτικής Ελλάδας» με 391 εργαζόμενους και εκπονείται σχέδιο εκσυγχρονισμού των εργοστασίων Πάτρας και Αιγίου.

Το 1990 αγοράζονται σύγχρονα μηχανήματα από τη Γερμανία.

Οι τίτλοι τέλους θα μπουν ένα χρόνο αργότερα το 1991 με απολύσεις εργαζομένων, αποζημιώσεις και οριστική διακοπή της λειτουργίας.

Το 1998 ο Δήμος Πατρέων αγόρασε το πρώην εργοστάσιο χαρτοποιίας Λαδόπουλου έναντι 1.620