Στον απόντα και πάντα παρόντα Χρήστο

Θα έλεγα ότι απουσιάζουν όλοι από την γενέθλια γη, όμως δεν είναι αλήθεια. Απλώς δεν βρίσκονται εδώ. Η αλήθεια είναι πως κάτι τους «σπρώχνει» όλους με τρόπο άγνωστο, για να μείνουν μόνοι τους οι υπόλοιποι, στο πατρώο και μητρώο έδαφος και να ξανακούσουν με την ησυχία τους τα γαλήνια βήματα των αγαπημένων τους απόντων...

Αλλά για στάσου: ούτε κι αυτό είναι αλήθεια. Μέσα στο καλοκαιριάτικο φως αυτής της γης, των σπιτιών του χωριού δεν υπάρχουν απόντες. Όλοι είναι εδώ. Η κατάσταση έχει αλλάξει λίγο, αλλά… Ίσα - ίσα που χρειάζεται για να δεις, σαν μέσα από το γυαλί, την ανεκλάλητη ομορφιά του βυθού των πραγμάτων. Όχι για να πεις «τότε», αλλά για να ψιθυρίσεις ακόμα μια φορά το «τώρα» της ζωής σου που διαρκώς περνάει και διαρκώς επανέρχεται μέσα σε ένα αίεν γεωργημένο από λέξεις που δεν ειπώθηκαν ποτέ γιατί δεν χρειαζόταν.

Να, γι’ αυτό, όταν πηγαίνω σε εκείνα τα σπίτια, εκείνων των ανθρώπων θέλω να μένω λίγο μόνος μου: για να θυμάμαι από την αρχή ότι οι πιο σπουδαίες λέξεις υπάρχουν για να μην λέγονται και οι πιο σπουδαίοι άνθρωποι, αν και πολλοί από αυτούς δεν ζουν, κάνουν σκιά στον αδυσώπητο ήλιο του δεκαπενταύγουστου.

Από παλιά ο δρόμος ήταν στενός και ανηφορικός. Το τέλος του σε έβγαζε σε ένα μικρό και όμορφο σπίτι με πόρτες που ο ίδιος έσκυβε για να περάσει. Πάντα η πίσω βεράντα είχε θέα τη θάλασσα. Θάλασσα και η ψυχή του. Ξαφνικός και αθόρυβος, παρουσιάζονταν στην παρέα. Σαν τη σκόνη του σύμπαντος πάνω στα φτερά της πεταλούδας. Ήταν φίλος των παιδιών. Τα ησύχαζε, τα ξεφάντωνε, τα συμβούλευε, τα προσμονούσε, τα πείραζε. Μια ζωή τα βοηθούσε. Από παλιά ερωτευμένος. Ξυπνούσε και κοιμόταν με έναν έρωτα. Τις διπλανές της ζωής του.

Μερικές φορές το δειλινό με ρωτούσε για την αγάπη. Κι εγώ του έλεγα: «τι θέλεις να μάθεις Χρήστο για την αγάπη; Eσύ με μερικούς άλλους δεν την ανακαλύψατε»; Γελούσε με εκείνο το χαμόγελο των βορείων που ξέρεις ότι εμάς στο νότο μας ξενίζει, μας είναι δύσκολο. «Με το φτωχό λεξιλόγιο της αγάπης», κατά πως λέει ο γλυκύτατος Σπύρος Τσακνιάς, «προσπάθησα να σου εξηγήσω» ότι αυτές οι λέξεις δεν είναι οι περισσότερες, είναι όλες.

Και να πριν από καιρό μια μέρα, μια στιγμή που οι μεγάλοι γελούσαν, έπαιζαν, έφυγε. Βλέπεις, αυτά τα πράγματα ή γίνονται όταν ακούγεται το φτερούγισμα της πεταλούδας πάνω από το κεφάλι σου, ή αργούν να συμβούν.

Που να χαϊδέψεις πάλι πεταλούδα. Το πήρα απόφαση, εκείνη η πεταλούδα ήταν η ίδια μυθική πεταλούδα που πετώντας στο Πεκίνο μπορεί να προκαλέσει καταιγίδα στο Παρίσι εναρμονίζοντας το ενδεχομενικό χάος με το άπειρο γεγονός της ζωής κάποιων ανθρώπων.

Δεκαπενταύγουστο βρέθηκα εκεί στα λημέρια εκείνης της γης. Είδα τους ανθρώπους να ζουν σε εκείνα τα σπίτια της πολύγλωσσης γαλήνης και κατοπινής σιωπής. Θαύμασα το θάρρος και την ομορφιά που τους δώρισε πριν φύγει. Δεν μπορώ να πω ότι πέρασα καλά. Όπως παλιά.

Σαν να μου φάνηκε ότι μια γυναίκα κοίταζε και χαμογελούσε καθώς σκούπιζε λίγη άμμο από το πρόσωπο του. «Κοιτάξτε», λέει στα κορίτσια «ακόμα ονειρεύεται». Κοιτάζανε. Είναι καλοκαίρι μαμά. Τα καλοκαίρια θυμάσαι, άσπριζαν τα γένια του και μεγάλωνε η αγκαλιά του.

Δεν άντεξα, πήγα μια βόλτα μαζί με τους μικρούς. Τι περίεργο. Θυμήθηκα τους στίχους του ποιητή:

«Να λείπεις δεν είναι τίποτα να λείπεις.
Αν έχεις λείψει για ότι πρέπει,
θα 'σαι για πάντα μέσα σ' όλα εκείνα
που γι' αυτά έχεις λείψει,
θα 'σαι για πάντα
μέσα σ' όλο τον κόσμο».

Γιάννης Ρίτσος (1909-1990) – «Γειτονιές του Κόσμου».