Πόσο ηθική, δίκαιη και επιχειρηματικά ορθή είναι η διάσωση της εταιρίας Μαρινόπουλος. Ποιες οι πραγματικές εγγυήσεις;Ποιοι τελικά ωφελούνται; Υπήρχε άλλος δρόμος;

Σε μία χρονική στιγμή διάλυσης της Ελληνικής οικονομίας, η περίπτωση διάσωσης της εταιρίας Μαρινόπουλος έρχεται να ενισχύσει την αμφιβολία για το «καλώς έχειν» της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος κατά το παρελθόν και να εντείνει τον προβληματισμό για την αποτελεσματικότητα της προτεινόμενης –όπως αυτή δημοσιεύεται – λύσης. Για το ηθικό και δίκαιο βέβαια της λύσης αυτής λόγος κανένας από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Για μία εταιρία το πρόβλημα της οποίας αντιπροσωπεύει περίπου το 0,3% του ΑΕΠ της χώρας.

Εμφανίζεται μία λύση που ίσως να δίνει έναν κάποιο ορίζοντα επιβίωσης κάτω από συνθήκες όμως συγκεκριμένων θετικών εξελίξεων και εγγυημένων δεσμεύσεων. Όμως, εκείνοι που φαίνεται να ευνοούνται περισσότερο καθώς η υλοποίηση της συμφωνίας παρέχει «άφεση αμαρτιών», είναι η οικογένεια Μαρινόπουλου -ως βασικοί μέτοχοι και υπαίτιοι της καταστροφικής πορείας της εταιρίας - και τα στελέχη- κατ΄ επέκταση οι διοικήσεις -των τραπεζών που ενώ θα έπρεπε να είχαν εντοπίσει το πρόβλημα χρόνια τώρα, συνέχιζαν να χρηματοδοτούν. Προφανώς δε ευνοείται και η Κυβέρνηση που δεν επιθυμεί να χρεωθεί την απώλεια 11000 θέσεων εργασίας και την διόγκωση προβλημάτων για 2000 περίπου εταιρίες προμηθευτών.

Μία απλή προσέγγιση του προβλήματος εγείρει τρία βασικά ερωτήματα:  Α) Πώς ενώ στην αγορά συζητείτο εδώ και χρόνια η πιθανώς προβληματική λειτουργία της «Μαρινόπουλος», οι τράπεζες δεν αντέδρασαν νωρίτερα συνεχίζοντας την παροχή «διευκολυντικής» ρευστότητας; Κάλυπταν πιθανώς αρχικά λανθασμένες εκτιμήσεις τους; Β) Είναι δυνατόν η διόγκωση του δανεισμού της «Σκλαβενίτης» να καταστήσει και αυτή μη βιώσιμη αν συνεχίσει η ύφεση στην οικονομία και η δραματική μείωση κατανάλωσης ειδών πρώτης ανάγκης; Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην συνολική οικονομία; Γ) Παρά το δημοσιευμένο σχέδιο πλαισίου συμφωνίας για διατήρηση του δικτύου όλων των υποκαταστημάτων και θέσεων εργασίας από την «Σκλαβενίτης» ποιες είναι οι εγγυήσεις για την τήρηση της συμφωνίας αυτής; Ποιες οι ρήτρες για την διασφάλιση αυτής και πως αυτές θα επιβληθούν σε περίπτωση αθέτησης της συμφωνίας; Μήπως με το πρόσχημα της αποδοχής θα ακολουθήσουν πακέτα εθελούσιας εξόδου και συνεπακόλουθης μείωσης του αριθμού των καταστημάτων δικτύου; Ας μην διαφεύγει της προσοχής μας το γεγονός πως παρόμοια ρητορική είχε χρησιμοποιηθεί κατά την φάση συγχώνευσης προβληματικών τραπεζών που όμως οδήγησε σε μνημονιακή υποχρέωση εξ ορθολογισμού του κόστους λειτουργίας με χιλιάδες εργαζόμενους σήμερα να οδηγούνται στην ανεργία με το πρόσχημα της εθελουσίας εξόδου.

Οι αναλύσεις που έχουν έλθει στην δημοσιότητα κάνουν αναφορά για «αιμοδότηση» του «deal» με 500 εκ ευρώ από τις τράπεζες. Αν όμως δεν εμφανίζονται ουσιαστικές εγγυήσεις για την διατήρηση όλων των θέσεων εργασίας, μήπως κάποιοι θα πρέπει να ανατρέξουν και να υπολογίσουν αν αυτά τα 500 και πλέον εκατομμύρια θα απέβαιναν αποδοτικότερα με άλλη χρήση; Αφού δε βρέθηκε αυτή η χρηματοδοτική βάση για μία μόνον εταιρία, γιατί άραγε εδώ και αρκετά χρόνια οι τράπεζες αδυνατούσαν και εξακολουθούν να αδυνατούν να στηρίξουν την πραγματική οικονομία; Με ποιο σκεπτικό δε και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό γίνεται αποδεκτή μία ρύθμιση που υποχρεώνει στην ουσία σε κούρεμα έως 50%  δύο χιλιάδες προμηθευτές της «Μαρινόπουλος»; Σε αντίστοιχη άλλη εξαγορά του ιδίου κλάδου γιατί δεν ακολουθήθηκε η ίδια πρακτική επ οφελεία του εξαγοράζοντος; Σε τελική ανάλυση ποιο θα είναι το τελικό κέρδος των τραπεζών;

Όσοι λειτουργούν στην αγορά γνωρίζουν πως μία «αποτελεσματική» αγορά θεωρείται μία «δίκαιη» και ηθική αγορά. Δυστυχώς, σε αυτή την περίπτωση η πιθανή εξυγίανση μεθοδεύεται μέσα από στρεβλές προσεγγίσεις με αμφίβολα αποτελέσματα βιωσιμότητας και πρακτικές ανακόλουθης στήριξης ενός υγιούς ανταγωνιστικού πλαισίου και εύρυθμής αγοράς στο μέλλον.

Στην γενικότερη τραπεζική πρακτική χρηματοδοτήσεων, κάθε στήριξη συνοδεύεται από στρατηγική «εξόδου» για την χρηματοδότρια τράπεζα. Ποια άραγε είναι η στρατηγική εξόδου των τραπεζών σε περίπτωση αποτυχίας; Μήπως η τιτλοποίηση της χρηματοδότησης και χρήση του «προϊόντος» ως ένα από τα εργαλεία σε περίπτωση εισόδου στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ; Αν όμως η χώρα δεν κατορθώσει να ενταχθεί – εξέλιξη που είναι πιθανή- τότε ποια η εναλλακτική προσέγγιση; Μήπως η κεφαλαιοποίση του χρέους και η δυνατότητα μετατροπής του σε 25% μετοχική συμμετοχή; Αν δε υποθέσουμε πως μέσω αυτής της διαδικασίας το εγχείρημα πετύχει και αποκτήσουν οι τράπεζες την δυνατότητα κέρδους από υπεραξία δεν θα είναι άδικο μέρος της υπεραξίας αυτής να μην μετακυληθεί  στους προμηθευτές που στην ουσία θα έχουν χάσει τα μισά τους χρήματα; Υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη;

Πολλά τα ερωτήματα. Περισσότερες όμως οι ευθύνες όσων διαχρονικά στήριξαν ένα επιχειρηματικό «έκτρωμα» και πρέπει να αποδοθούν μέσω και πιθανών εισαγγελικών παρεμβάσεων. Εκτιμώ πως πιθανή συμμετοχή στο εγχείρημα των μετόχων της Μαρινόπουλος με 20εκ ευρώ- όπως αναφέρεται- δεν αποκαθιστά την τάξη και την ηθική που στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να έχει ανυπολόγιστες κοινωνικές προεκτάσεις. Ευθύνες φέρουν όμως όχι μόνον οι τράπεζες που στήριζαν ενώ γνώριζαν, αλλά και όσοι τυχόν θα συμφωνήσουν στο προτεινόμενο σχέδιο διάσωσης χωρίς να διασφαλίσουν την διαχρονική διατήρηση όλων των θέσεων εργασίας και την συνολική υλοποίηση της τελικής συμφωνίας.

Όποια η εξέλιξη, εκτιμώ πως η λύση θα αποδειχθεί απλά προσωρινή καθώς το σχήμα στην παρουσιαζόμενη μορφή και τις συνθήκες της οικονομίας ενέχει τον κίνδυνο να καταστεί πολύ σύντομα μη βιώσιμο. Σε κάθε περίπτωση όμως, εφόσον η λογική της διάσωσης εμπεριέχει και την παράμετρο αποπληρωμής των τραπεζών – άρα κέρδος τους- μία δίκαια προσέγγιση απαιτεί το κούρεμα των δανείων των προμηθευτών που εκβιαστικά υφίστανται το κούρεμα υποχρεώσεων. Δεν είναι δυνατόν την ίδια στιγμή που οι δανειακές τους υποχρεώσεις παραμένουν σταθερές να έχουν την υποχρέωση συνέπειας με απώλεια 50% των οφειλομένων προς αυτές.

Το αποτέλεσμα αβέβαιο. Όμως αποτελεί και θα αποτελέσει παράδειγμα ελλιπούς προσέγγισης μίας προβληματικής κατάστασης που εγείρει πολλά ερωτηματικά. Δεν είναι όμως η μοναδική περίπτωση και θα πρέπει άμεσα να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Με δίκαιο τρόπο. Με ουσιαστικές εγγυήσεις διατήρησης όλων των θέσεων εργασίας και κούρεμα δανείων των προμηθευτών.