Η "Αντιγόνη" στο 35ο Φεστιβάλ Πάτρας - Θεσμός Αρχαίου Δράματος του ΟΚΠΕ

Την τραγωδία του Σοφοκλή Αντιγόνη, ένα διαχρονικό τραγικό σχόλιο στην  αλαζονεία της εξουσίας, παρουσιάζει η Πέμπτη Εποχή Τέχνης  σε συνεργασία σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη στα πλαίσια του 35ου Φεστιβάλ Πάτρας 2016 – Θεσμός Αρχαίου Δράματος.

Πάνω από 50.000 θεατές παρακολούθησαν την παράσταση το «σκληρό καλοκαίρι» του 2015 σε όλη την Ελλάδα. Για μια παράσταση «τίμια και σεβαστική στο είδος» έκανε λόγο ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ενώ η Στέλλα Χαραμή παρατήρησε την επικράτηση της «απόλυτης σιωπής», όχι απλώς στη θέαση της παράστασης αλλά «στο άκουσμα του σοφόκλειου λόγου».

«Ο λόγος του Σοφοκλή λειτούργησε κατά τη γνώμη μου ως ένα πολιτικό αντανακλαστικό από την πλευρά του κόσμου στη συγκεκριμένη περίοδο που ανέβηκε η παράσταση», παρατηρεί ο σκηνοθέτης Θέμης Μουμουλίδης και συνεχίζει: «Θεατές από όλη την Ελλάδα μετά την παράσταση μάς έλεγαν ότι ήταν αποκαλυπτικό γι’ αυτούς, το πόσο σημερινό ακουγόταν το μήνυμα του Σοφοκλή, όχι μόνο σε σχέση με την αλαζονεία της εξουσίας, ή με την αδήριτη ανάγκη να ζει κανείς σύμφωνα με τις αξίες του, αλλά και μια ακόμη διάσταση του έργου:

Πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να μάθουμε να ακούμε ο ένας τον άλλον, αυτή την τόσο ουσιαστική λειτουργία και έννοια της δημοκρατίας. Αυτές τις εκκλήσεις του σοφού και ανθρωπολογικά διαχρονικού σοφόκλειου λόγου αγκάλιασε ο κόσμος και αυτό ήταν το μεγάλο κέρδος και η επιτυχία της προσπάθειάς μας» συμπληρώνει ο σκηνοθέτης.

Στην Αντιγόνη, ένα από τα κορυφαία κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, κείμενο βαθύτατα πολιτικό, η ανάγκη του ελεύθερου ανθρώπου να ζει σύμφωνα με το προσωπικό σύστημα αξιών του, συγκρούεται με την ισχύ μιας αυθαίρετης και αλαζονικής εξουσίας. Και, -αλήθεια- ποιος και πώς μπορεί να εκφράζει το σύνολο, ώστε να είναι  νόμιμη και αποδεκτή η εξουσία του;

Η παράσταση ανεβαίνει, σε νέα μετάφραση της Παναγιώτας Πανταζή και σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη και επιχειρεί μια σύγχρονη σκηνική ανάγνωση της κορυφαίας τραγωδίας, μέσα σε ένα ποιητικό εικαστικό περιβάλλον και τη σύγχρονη μουσική εκδοχή του Σταύρου Γασπαράτου.

Το έργο διαδραματίζεται στη Θήβα, όπου βασίλευε η οικογένεια των Λαβδακιδών και βρίσκεται σε κατάσταση δεινής πολιτικής κρίσης - συνέπεια εμφύλιας διαμάχης. Οι δυο γιοι του τελευταίου βασιλιά, του Οιδίποδα, που χάθηκε χτυπημένος από τη βαριά κατάρα που κατατρύχει τους Λαβδακίδες, συγκρούστηκαν για τη διαδοχή. Και, ενώ ο Ετεοκλής έμεινε να κυβερνά τη Θήβα, ο Πολυνείκης, εξόριστος, ξεσήκωσε στρατό από το Άργος για να επιτεθεί στην πόλη. Η επίθεση αποτυγχάνει, αλλά στη μάχη ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης αλληλοσκοτώνονται. Δεν απομένουν πλέον στη ζωή παρά οι δυο κόρες του Οιδίποδα, η Αντιγόνη και η Ισμήνη, τελευταίοι κρίκοι της αλυσίδας των Λαβδακιδών.

Η τραγωδία ξεκινά την αυγή μετά τη νίκη των Θηβαίων. Ο Κρέοντας, που έχει  αναλάβει τώρα την εξουσία ως στενότερος συγγενής των γιων του Οιδίποδα, διατάζει να μείνει άταφος ο Πολυνείκης, ως προδότης της πατρίδας του, και ορίζει ποινή θανάτου για όποιον παραβεί τη διαταγή του.

Η Αντιγόνη εξεγείρεται εναντίον της σκληρής προσταγής, που καταστρατηγεί τους άγραφους νόμους που προστατεύουν τους νεκρούς και προσβάλλει το ιερό αίσθημα της αδελφικής αγάπης και αψηφώντας τον κίνδυνο, επιχειρεί να θάψει τον αδελφό της.

Αυτός ο αγώνας ανάμεσα στην Αντιγόνη και τον Κρέοντα για το νεκρό σώμα του Πολυνείκη, συμπυκνώνει όλες τις εγγενείς στην ανθρώπινη κατάσταση συγκρούσεις (δίκαιου και νόμιμου, αρσενικού και θηλυκού, παλαιού και νέου, ιδιωτικού και κοινωνικού, ύπαρξης και θνητότητας, ανθρώπινου και θείου).

Η Αντιγόνη συλλαμβάνεται και καταδικάζεται από τον Κρέοντα σε θάνατο. Ωστόσο, από τη στιγμή που ξεστομίζει τη θανατική της καταδίκη, διαφαίνεται ο δρόμος που οδηγεί στην καταστροφή του.