Κολονοσκόπηση: Πότε πρέπει να γίνεται και ποιοι οι κίνδυνοι που κρύβονται;

Στόχος της είναι η ανίχνευση και αφαίρεση των πολυπόδων του παχέος εντέρου που μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Γι' αυτό και η αξία της δεν είναι μόνο διαγνωστική αλλά και θεραπευτική, αφού μπορεί να αφαιρέσει τις πιθανές βλάβες.

Τέτοιες είναι τα αδενώματα, δηλαδή οι βλάβες που οδηγούν στον καρκίνο του παχέος εντέρου, αλλά και οι «υπερπλαστικοί» πολύποδες που συνδυάζονται με διάφορα σύνδρομα καρκίνου.

Πότε πρέπει να γίνεται

Ο έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου αρχίζει γύρω στα 50 έτη. Εξαιρούνται βέβαια οι ομάδες που είτε έχουν παθήσεις που θεωρούνται προκαρκινικές (όπως η ελκώδης κολίτιδα) είτε υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου.

Αν κάποιος είναι υγιής, αλλά έχει συγγενή 1ου βαθμού με αδενοκαρκίνωμα του παχέος εντέρου που αναπτύχθηκε σε ηλικία κάτω των 50 ετών, ο ίδιος θα αρχίσει προληπτικές κολονοσκοπήσεις 10 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία που είχε ο συγγενής που ανέπτυξε καρκίνο.

Αν σε κάποια οικογένεια υπάρχουν πάνω από ένα μέλη με καρκίνο του εντέρου ή συσσώρευση καρκίνων από διάφορα όργανα, τότε όλη η οικογένεια πρέπει να διερευνηθεί όχι μόνο με ενδοσκόπηση αλλά και γενετικό έλεγχο για να ελεγχθεί αν υπάρχει συγκεκριμένο κληρονομικό σύνδρομο καρκίνου για το οποίο έχουν διατυπωθεί κατευθυντήριες οδηγίες ελέγχου.

Αν κάποιος συγγενής ανιχνευθεί με άπειρους πολύποδες στο παχύ έντερο ή καρκίνο που αναπτύχθηκε σε κάποιον από αυτούς τους πολύποδες έχει πιθανότατα σύνδρομο οικογενούς αδενωματώδους πολυποδιάσεως.

Τα μέλη αυτής της οικογένειας πρέπει να αρχίσουν ενδοσκόπηση ήδη από τη 2η δεκαετία της ζωής.

Οι ασθενείς με εκτεταμένη ελκώδη κολίτιδα ή Crohn κολίτιδα πρέπει επίσης να ενδοσκοπούνται αρχίζοντας στα 8 χρόνια από τότε που άρχισαν τα συμπτώματα και όχι από την ημερομηνία της επίσημης διάγνωσης.

Τα νεώτερα ενδοσκόπια σε συνδυασμό με τεχνικές μεγέθυνσης της εικόνας, αντιθέσεως και χρωμοενδοσκόπησης βοηθούν πολύ στην ανίχνευση ακόμη και πολύ μικρών βλαβών που ήταν αόρατες με τα κοινά ενδοσκόπια.

Ο καρκίνος παχέος εντέρου (ΚΠΕ), ο τρίτος πιο θανατηφόρος παγκοσμίως τόσο για άντρες όσο και για γυναίκες, ιδιαίτερα στις δυτικού τύπου κοινωνίες, είναι ένας από τους λίγους καρκίνους του οποίου η πρόληψη μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο.

Όπως εξηγεί ο κ. Δημήτρης Γ. Καραμανώλης, Συντονιστής Διευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την Πρόληψη του ΚΠΕ, αυτό συμβαίνει «διότι υπάρχει μια προκαρκινική κατάσταση, ο πολύποδας, ο οποίος από τη στιγμή που θα δημιουργηθεί μέχρι τη στιγμή που θα εξαλλαγεί, μεσολαβεί ένα διάστημα 7-12 χρόνων. Εάν στο διάστημα αυτό γίνει παρέμβαση με κολονοσκόπηση και πολυπεκτομή, ο κίνδυνος μηδενίζεται, υπό την προϋπόθεση ότι θα επακολουθήσει, σύμφωνα με τις οδηγίες, παρακολούθηση».

Σύμφωνα με τον κ. Καραμανώλη, όλες οι Γαστρεντερολογικές Εταιρείες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελληνικής, έχουν συμφωνήσει ότι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης και παρακολούθησης είναι η κολονοσκόπηση, η οποία όχι μόνο μπορεί να θέσει τη διάγνωση αλλά και να παρέμβει με πολυπεκτομή.

Η κολονοσκόπηση είναι η πιο αξιόπιστη εξέταση για τη διερεύνηση παθήσεων του παχέος εντέρου, γιατί δίνει τη δυνατότητα ακριβούς διάγνωσης και επιβεβαίωσής της με λήψη βιοψιών. Γίνεται με τη βοήθεια ενός λεπτού, εύκαμπτου οργάνου, του κολονοσκοπίου, που έχει τη δυνατότητα αναμετάδοσης της εικόνας, από το εσωτερικό του εντέρου, σε ειδική οθόνη.

Τί πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουμε για την κολονοσκόπηση;

Πριν από την εξέταση
Απαραίτητος είναι ο επιμελής καθαρισμός του εντέρου. Ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει λεπτομερές έντυπο προετοιμασίας και συνταγή για να προμηθευτείτε το προτεινόμενο καθαρτικό, που θα λάβετε όποτε εκείνος σας καθορίσει.

Ρωτήστε τον γιατρό σας εάν θα πάρετε κανονικά τα φάρμακα σας. Ενημερώστε τον εάν παίρνετε ασπιρίνη, αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα ή αντιπηκτικά.

Στο ιατρείο
Ο γιατρός θα καταγράψει το ιστορικό σας και θα δει τις εξετάσεις σας. Μην ξεχάσετε να αναφέρετε αναπνευστικά, καρδιολογικά, νεφρολογικά, νευρολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα,αλλεργίες και τα φάρμακα που τυχόν παίρνετε. Αναφέρετε εάν έχετε προστάτη, γλαύκωμα ή διαβήτη.

Ο γιατρός θα σας εξηγήσει λεπτομερώς τη φύση της εξέτασης. Θα σας ζητηθεί να υπογράψετε έντυπο συγκατάθεσης για τη διενέργεια της εξέτασης, όπως γίνεται σε πολλές άλλες χώρες.

Στην αίθουσα ενδοσκόπησης
Μη φοβάστε! Η κολονοσκόπηση είναι συνήθως ανώδυνη εξέταση και η κύρια ενόχληση μπορεί να είναι ένα «φούσκωμα» στην κοιλιά, από τον αέρα που εισάγεται για να διαταθεί και να ελεγχθεί με λεπτομέρεια το έντερο.

Θα σας ζητηθεί να βγάλετε τα ρούχα σας από τη μέση και κάτω, να ξαπλώσετε στο εξεταστικό κρεβάτι στο αριστερό σας πλάι και θα σας καλύψουν με ένα σεντόνι.

Ενδέχεται να σας τοποθετηθεί ένας εύκαμπτος φλεβοκαθετήρας στο δεξί σας χέρι, που παραμένει σε όλη τη διάρκεια της εξέτασης, ώστε να μπορεί να σας χορηγηθεί, εάν χρειάζεται, μια ελαφριά καταστολή (μέθη), αναλγητικό ή σπασμολυτικό. Ενδέχεται επίσης να σας τοποθετηθεί σε ένα δάκτυλο του χεριού σας μια συσκευή σαν μανταλάκι, για να ελέγχονται οι σφυγμοί και οι αναπνοές σας κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Εάν κριθεί απαραίτητο, θα σας χορηγηθεί οξυγόνο.

Το κολονοσκόπιο εισάγεται από τον πρωκτό και προωθείται ελέγχοντας όλο το παχύ έντερο. Εάν κριθεί απαραίτητο ελέγχονται και τα τελευταία εκατοστά του λεπτού εντέρου. Η εξέταση διαρκεί συνήθως 15-30 λεπτά.

Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορεί να σας ζητηθεί να αλλάξετε μερικές φορές θέση. Η νοσηλεύτρια μπορεί να πιέσει με το χέρι της περιοχές της κοιλιάς σας, ώστε να διευκολυνθεί η προώθηση του ενδοσκοπίου.

Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης μη βιαστείτε να σηκωθείτε από το κρεβάτι μόνος σας, παρά μόνο μετά από την εντολή του γιατρού ή του νοσηλευτικού προσωπικού. Στο τέλος θα αφαιρεθεί ο φλεβοκαθετήρας.

Η ανάκαμψη του ασθενούς μετά την κολονοσκόπηση

Η κολονοσκόπηση διαρκεί περίπου 30 έως 60 λεπτά. Στην μία ώρα που ακολουθεί την εξέταση, ο ασθενής δυνατόν να έχει πόνο ή φούσκωμα. Το ηρεμιστικό φάρμακο χρειάζεται χρόνο για να αποβληθεί.

Ο ασθενής χρειάζεται να μένει στο ιατρείο ή στο νοσοκομείο για 1 έως 2 ώρες μετά την εξέταση. Η πλήρης ανάκαμψη αναμένεται την επόμενη μέρα. Οι οδηγίες του γιατρού που δίνονται μετά την απόλυση του ασθενούς πρέπει να ακολουθούνται .

Ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν οποιεσδήποτε από τις πιο κάτω σπάνιες επιπλοκές μετά από κολονοσκόπηση, να επικοινωνούν άμεσα με το γιατρό τους:

1. Δυνατός πόνος στην κοιλιά
2. Πυρετός
3. Αιμορραγικές κενώσεις
4. Ζαλάδες
5. Αδυναμία.

Να θυμάστε τα ακόλουθα σημεία:

1. Η κολονοσκόπηση είναι εξέταση που χρησιμοποιείται για να εξετάζει ο γιατρός το εσωτερικό του παχέος εντέρου
2. Όλα τα στερεά πρέπει να αποβάλλονται από το γαστρεντερικό σωλήνα και ο ασθενής χρειάζεται μια ειδική ελαφριά υγρή δίαιτα για 1 έως 3 ημέρες πριν την εξέταση
3. Κατά την κολονοσκόπηση, η χορήγηση ηρεμιστικών και πιθανόν αναλγητικών φαρμάκων βοηθούν στο να μένουν οι ασθενείς χαλαρωμένοι
4. Ο γιατρός κατά την κολονοσκόπηση μπορεί να αφαιρέσει πολύποδες ή να κάνει βιοψίες από ιστούς που φαίνονται παθολογικοί
5. Η οδήγηση δεν επιτρέπεται κατά τις 24 ώρες που ακολουθούν την κολονοσκόπηση διότι ο χρόνος αυτός χρειάζεται για να περάσει η δράση του ηρεμιστικού φαρμάκου.

Υπάρχουν κίνδυνοι από την εξέταση;
Η κολονοσκόπηση είναι ασφαλής εξέταση. Σπανιότατα μπορεί να προκληθεί αιμορραγία ή διάτρηση του εντέρου. Εάν χορηγηθεί καταστολή (μέθη) μπορεί να προκληθεί παροδικός ερεθισμός στη φλέβα, αλλεργία στα χορηγούμενα ενδοφλέβια φάρμακα και σπανιότατα καρδιοαναπνευστικές επιπλοκές, ιδιαίτερα σε ασθενείς με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας. Όπως σε όλες τις επεμβάσεις, λαμβάνονται όλα τα μέτρα για να αποφευχθούν σπάνιες σοβαρές επιπλοκές.

Η πολυπεκτομή κατά την κολονοσκόπηση είναι μια ασφαλής επέμβαση, σπάνια όμως μπορεί να προκληθεί αιμορραγία κατά τη διάρκεια ή μέχρι και 20 μέρες μετά την επέμβαση (συνήθως σταματάει αυτόματα ή με διάφορες αιμοστατικές μεθόδους από τον ενδοσκόπο) ή διάτρηση (1/1000 περιπτώσεις ή λιγότερο) που μπορεί να γίνει αντιληπτή αμέσως ή μέσα στο πρώτο 24ωρο με έντονο πόνο στην κοιλιά. Για την αντιμετώπιση της μπορεί να απαιτηθεί εγχείρηση, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αρκεί η χορήγηση ορών και αντιβίωσης.

Μετά την εξέταση επικοινωνήστε με τον γιατρό σας σε περίπτωση έντονου πόνου στην κοιλιά, πυρετού και εμέτων, εάν η κοιλιά είναι διατεταμένη και σκληρή ή εάν παρατηρήσετε σημαντική απώλεια αίματος στις κενώσεις.

Μετά την εξέταση
Ο γιατρός θα σας δώσει τα αποτελέσματα της εξέτασης, θα σας ενημερώσει αν πήρε βιοψίες και πότε θα πάρετε τα αποτελέσματα των βιοψιών. Εάν χρειάζεται θα σας χορηγήσει θεραπεία. Ρωτήστε τον πότε μπορείτε να ξαναπάρετε τα καθημερινά σας φάρμακα.

Σε περιπτώσεις που έχει γίνει πολυπεκτομή, θα πρέπει να αποφύγετε τα φάρμακα που προδιαθέτουν σε αιμορραγία, όπως η ασπιρίνη, τα φάρμακα για αρθριτικά και τα αντιπηκτικά για 2 εβδομάδες. Συνεννοηθείτε πότε θα γίνει επανάληψη της εξέτασης.

Μολονότι η κολονοσκόπηση είναι η καλύτερη εξέταση για τον έλεγχο του παχέος εντέρου, έχει και αυτή περιορισμούς. Οι μελέτες αναφέρουν ότι μπορεί να μη γίνει αντιληπτός μικρός καρκίνος σε ποσοστό 0-3% και πολύποδες >1 εκ. σε ποσοστό 6-11%.

Φεύγοντας για το σπίτι

• Καλό είναι να συνοδεύεστε από κάποιον ενήλικα.

• Μην οδηγήσετε την ημέρα της ενδοσκόπησης.

• Μην πιείτε οινοπνευματώδη

Πηγές πληροφοριών - Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας/ medlook

Πηγή θέματος και φωτογραφίας: boro.gr