Ο αραβικός ασκός του Αιόλου και ο ύπνος της λογικής

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, προσπαθώντας να κάνουμε μία διαφωτιστική αναδρομή στις εξελίξεις των τελευταίων ετών που οδήγησαν έως εδώ. Όταν 4 χρόνια πριν, η περιώνυμη Αραβική Άνοιξη βρισκόταν στην κορύφωσή της και πολλοί στον δυτικό κόσμο πανηγύριζαν για τον εκδημοκρατισμό που επέφερε στον αραβικό κόσμο, αρκετοί -του υπογράφοντος συμπεριλαμβανομένου- τόνιζαν πως οι αλλαγές είναι τεκτονικές και τα αποτελέσματά τους μακροπρόθεσμα και απροσδιόριστα, κάνοντας μάλιστα λόγο για Αραβική Μετάβαση.

Ιδιαίτερη σημασία από τότε, είχαμε δώσει στην Συρία, ως την περίπτωση που θα είχε τη μεγαλύτερη επιρροή στις ευρύτερες εξελίξεις. Και τούτο, τόσο διότι σε αυτήν συγκεντρώνονταν όλα τα χαρακτηριστικά που συναντούσε κανείς σε άλλες περιπτώσεις αραβικών εξεγέρσεων, όσο κυρίως διότι αποτελούσε το πλέον πρόσφορο έδαφος για τη διενέργεια μίας θρησκευτικού χαρακτήρα σύρραξης μεταξύ σουνιτών και σιιτών μουσουλμάνων.

Αξίζει εδώ να υπενθυμιστεί πως η Συρία είναι χώρα διαχρονικά κομβική για τον αραβικό κόσμο. Πρόκειται για κράτος με σιιτική αραβική πλειοψηφία, η οποία από το 1963 -δύο μόλις χρόνια μετά την ανεξαρτησία του- κυβερνάται, σύμφωνα με σχετική συνταγματική επιταγή, από το –κυριαρχούμενο από τους συμμάχους των σιιτών, αλεβίτες- Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μπάαθ. Μάλιστα, μέχρι το 2000, Πρόεδρος επί 30ετία, ήταν ο πατέρας του Μπασάρ, Χαφέζ αλ Άσαντ.

Γυρίζοντας πίσω στο 2011, κατά τους πρώτους μήνες της εξέγερσης στην Συρία, οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης είχαν καταφέρει να πάρουν το πάνω χέρι, έχοντας ουσιαστικά ξεκινήσει μία νικηφόρα πορεία προς την Δαμασκό. Το πλέον σημαντικό όμως, ήταν το γεγονός ότι τότε, στους κόλπους της αντιπολίτευσης κυριαρχούσαν οι δυνάμεις των αστών εκσυγχρονιστών και των μετριοπαθών ισλαμιστών, με τους ακραίους σαλαφιστές μουσουλμάνους να αποτελούν ανίσχυρη μειοψηφία.

Τότε είναι που διαπράχθηκε και το μοιραίο για την Δύση λάθος, το οποίο και καθόρισε την περαιτέρω εξέλιξη της σύγκρουσης. Ο δυτικός κόσμος και κυρίως οι ΗΠΑ, αντί να ενισχύσουν άμεσα κι αποφασιστικά την προελαύνουσα μετριοπαθή αντιπολίτευση, έμειναν ουσιαστικά παρατηρητές, ευελπιστώντας πως η τύχη του καθεστώτος Άσαντ ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη.

Με αυτό τον τρόπο, έκαναν το καλύτερο δώρο στις δυνάμεις των εξτρεμιστών. Η παρείσφρηση των τελευταίων στις δυνάμεις της αντιπολίτευσης ήταν σταδιακά όλο και πιο δυναμική, με αποτέλεσμα σύντομα, να ξεκινήσει ένας εμφύλιος μέσα στον εμφύλιο. Οι δυνάμεις των τζιχαντιστών ενισχύονταν συνεχώς με ξεκάθαρη ευθύνη των ισχυρών σουνιτικών κρατών της περιοχής (Σαουδική Αραβία, Κατάρ, κλπ.) και με τη γέννηση και την ισχυροποίηση της ISIS και την στρατολόγηση χιλιάδων φανατικών απ' όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, κατάφεραν σύντομα να κυριαρχήσουν.

Ακόμα και τότε όμως, η εθελοτυφλία των δυτικών ηγεσιών δεν έπαψε να καθοδηγεί τις επιλογές τους. Προέβλεπαν λοιπόν αναλυτές, πως μία τρομοκρατική οργάνωση δεν είναι δυνατόν να κρατήσει υπό έλεγχο τόσο μεγάλες εκτάσεις, πόσο μάλλον να οργανώσει και να διοικήσει σε αυτές ένα κράτος. Οι εξελίξεις του τελευταίου έτους, τους διεψευσαν πανηγυρικά. Έχοντας εξαρχής εκδιώξει τους μη σουνιτικούς πληθυσμούς, ο ηγέτης της ISIS Αλ Μπαγκντάντι κι οι ακόλουθοί του έχουν καταφέρει να στήσουν έναν ικανοποιητικό για τα δεδομένα κρατικό μηχανισμό, προσφέροντας στον για χρόνια καταπιεσμένο τοπικό πληθυσμό, δύο αγαθά πολύτιμα -τάξη και ασφάλεια.

Ταυτόχρονα, κάτι που αποτελεί κυριολεκτικά ωρολογιακή βόμβα, έχουν δημιουργήσει έναν εντυπωσιακό μηχανισμό προπαγάνδας και κατήχησης, χρησιμοποιώντας όλα τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, αποδεικνύοντας πως βρίσκονται πλέον έτη φωτός από οργανώσεις όπως οι Ταλιμπάν ή η Αλ Κάιντα. Η νέα γενιά τρομοκρατών πολλαπλασιάζεται μέρα με τη μέρα, εκτρεφόμενη με ένα τυφλό και άσβεστο μίσος για οτιδήποτε αντιτάσσεται στην ακραία ιδεολογία της.

Από τα προαναφερθέντα, αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς τον μοιραίο στρουθοκαμηλισμό και την ευθυνοφοβία με τα οποία αντιμετώπισαν οι δυτικές ηγεσίες τις καταιγιστικές εξελίξεις των τελευταίων ετών. Η ρίζα του κακού βρίσκεται στον τρόπο και στην οπτική με την οποία έχει ιστορικά προσεγγίσει η Δύση τις σχέσεις της και τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή και στον αραβικό κόσμο. Από την τραγική πλειοψηφία των κυβερνήσεων, υπήρξε μια αντιμετώπιση αυτών των με πλούσια ιστορία και πολιτισμό περιοχών, είτε ως ανίκανα να αυτοδιοικηθούν υποκείμενα αυταρχικών καθεστώτων, είτε ως πειραματόζωα προς εκδημοκρατισμό και μεταλαμπάδευση των δυτικών προτύπων και πολιτισμού.

Είναι επιτέλους καιρός να μπει μία οριστική τελεία σε όλα αυτά. Αυτό που αποκαλούμε Δύση και δυτικός πολιτισμός, πρέπει να σταματήσει να εθελοτυφλεί. Οι αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ανοιχτής κοινωνίας πάνω στις οποίες δημιουργήθηκε, δεν πρέπει ποτέ να θεωρούνται και να αντιμετωπίζονται ως δεδομένες. Απέναντι δε σε εχθρούς όπως η παγκόσμια τζιχάντ της ISIS, δεν υπερασπίζονται με λόγια παχιά και εύηχες πασιφιστικές διακηρύξεις, αλλά αποφάσεις και πράξεις δύσκολες, με στρατηγικό σχεδιασμό και μακροπρόθεσμη οπτική.

Η λύση σε καμία περίπτωση δεν θα έρθει από μεμονωμένες αντιδράσεις πανικού, όπως ουκ ολίγα πολεμοχαρή "γεράκια" βιάστηκαν να βάλουν στο τραπέζι. Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται είναι διακρατική συνεννόηση και ομόνοια για τη δημιουργία ενός μετώπου που θα εκπονήσει και θα υλοποιήσει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο σταδιακής εξόντωσης του φαινομένου.

Δυστυχώς, όλα θα ήταν απείρως πιο εύκολα επιλύσιμα, εάν οι ηγεσίες είχαν πράξει τα δέοντα εγκαίρως. Αυτό όμως δεν έγινε και τώρα ο αραβικός ασκός του Αιόλου έχει ανοίξει για τα καλά και από μέσα βγαίνουν τέρατα που απειλούν τις αξίες και τα ιδανικά μας, τον καθημερινό τρόπο ζωής μας. Εάν ο δυτικός κόσμος θέλει να τα διατηρήσει, είναι καιρός να αρχίσει να παλεύει για αυτά.