Το μόνο θεατρικό του που πρόλαβε να δει ανεβασμένο στο θέατρο ο συγγαρφέας ήταν ο 'Καποδίστριας" από τον Μάνο Κατράκη
Για «το θεατρικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη» μιλά απόψε Παρασκευή 24/4/2015 μετά τις 19.00 προσκεκλημένη της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος στο αναγνωστήριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πατρών στην οδό Μαιζώνος η γνωστή Πατρινή καθηγήτρια Φιλόλογος και Θεατρολόγος Χριστίνα Κόκκοτα.
Όπως ανέφερε η ίδια η κυρία Κόκκοτα στο thebest.gr, η οποία έχει γράψει και αξιόλογα βιβλία με ανθολόγηση κειμένων της – κριτικών σημειωμάτων για παραστάσεις τόσο αρχαίου δράματος όσο και νεοελληνικού θεάτρου, ο Νίκος Καζαντζάκης πέρα από το σπουδαίο του έργο σε μυθιστορήματα, ποιήματα, μελέτες και φιλοσοφικές θεωρήσεις, είχε γράψει και θεατρικά έργα, κάτι που ίσως δεν είναι τόσο γνωστό στο ευρύ κοινό.
Όπως μας εξήγησε η κυρία Κόκκοτα, τα θεατρικά του Καζαντζάκη δεν πολυανέβηκαν στο ελληνικό θέατρο, με εξαίρεση το Εθνικό Θέατρο όπου ανέβασε πολλές παραστάσεις ο Αλέξης Σολομός και ο κύριος λόγος ήταν πως συνέπεσαν σε μία περίοδο που στις ελληνικές σκηνές κυριαρχούσαν έργα ηθογραφικά, γαλλικά μπουλβάρ, φαρσοκωμωδίες, κ.α. που ήσαν και πιο εύκολα και εύπεπτα για το κοινό, από πλευράς εμπορικής απήχησης.
Ο άλλος λόγος ήταν πως και ο ίδιος ο τόσο σπουδαίος Νίκος Καζαντζάκης να μην εκτίμησε και να μην υποστήριξε όσο θα έπρεπε την θεατρική του παραγωγή, σαν να διαισθανόταν πως το θεατρικό του κομμάτι δεν είχε την ίδια δύναμη και εμβέλεια με τα μυθιστορήματα του όπως ο «Χριστός Ξανασταυρώνεται» ή ο περίφημος «Αλέξης Ζορμπάς».
Μία άγνωστη λεπτομέρεια που μας επισήμανε η κυρία Κόκκοτα είναι πως συχνά σχεδόν παρακλητικά ο Νίκος Καζαντζάκης ζητούσε από τους εκδότες της εποχής να τυπώσουν και να εκδώσουν τα θεατρικά του έργα που είναι πάντως αλήθεια πως από γλωσσικής πλευράς ήσαν ιδιόμορφα μιας και ο συγγραφέας χρησιμοποιούσε το έντονο Κρητικό ιδίωμα που δυσκόλευε την πρόσληψη του έργου από τον μέσο θεατή. Ακόμα τα θεατρικά του έργα ήταν γραμμένα με έμμετρο ύφος.
Τρεις είναι οι ομάδες των θεατρικών του Καζαντζάκη, με πρώτα αυτά που ήσαν εμπνευσμένα από την Αρχαία Ελλάδα όπως ο Προμηθέας (Πυρφόρος, Δεσμώτης και Λυόμενος) κατά τα Αισχυλικά πρότυπα, ο Κούρος όπου ξετυλίγει τον αρχαίο μύθο του Θησέα και του Μινώταυρου, η Μέλισσα που αφορούσε στην ζωή του Κορίνθιου τυράννου Περίανδρου και το εμβληματικό του έργο Οδυσσέας που αναφέρεται στην συνάντηση Οδυσσέα και Πηνελόπης και στο θέμα των Μνηστήρων.
Αυτό που ουσιαστικά επιχείρησε ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν να επαναδιαπραγματευτεί τους αρχαίους μύθους. Ήταν εξάλλου και μέγας διανοητής. Τα συγκεκριμένα έργα που έχουν όλα τον χαρακτήρα της τραγωδίας γράφτηκαν στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Καζαντζάκης ήταν επηρεασμένος τόσο από την δυστυχία του πολέμου όσο και από τον Μπρεξόν και τον Νίτσε. Οι Νιτσεικοί ήρωες του είναι δυνατοί, υπερβαίνουν τις δυσκολίες, ανεβαίνουν ανηφορικό δρόμο αλλά αγωνίζονται μέχρι εσχάτων, όπως μας περιέγραψε η κυρία Κόκκοτα.
Η άλλη ομάδα θεατρικών έργων του Καζαντζάκη ήταν εμπνευσμένη από το Βυζάντιο (Ιουλιανός ο Παραβάτης, Νικηφόρος Φωκάς, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας) και η τρίτη ομάδα είχε να κάνει με την νεότερη Ελλάδα. Χαρακτηριστικό του έργο είναι ο «Καποδίστριας».
Ωστόσο ως οικουμενικό πνεύμα που ήταν ο Καζαντζάκης είχε γράψει και θεατρικά με παγκόσμια θέματα όπως ο «Βούδας», γραμμένο μία περίοδο που ο ίδιος είχε κάνει ένα πέρασμα από την Βουδιστική φιλοσοφία και θρησκεία. Το συγκεκριμένο θεατρικό του έργο αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερο αρνητισμό και κυνηγητό από τους συντηρητικούς κύκλους της εποχής.
Το ίδιο συνέβη και με το θεατρικό του «Χριστός» όπου παρουσιάζει την μορφή του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού ως νεοιδεάτη, πρότυπο σοσιαλιστή. Όπως μας εξήγησε η κυρία Κόκκοτα, ο Νίκος Καζαντζάκης παρουσιάζει την ανθρώπινη μορφή και υπόσταση του Χριστού χωρίς καμία διάθεση θεοποίησης του. Αριστερών φρονημάτων άνθρωπος, ο Νίκος Καζαντζάκης υπέστη και διωγμούς και χαρακτηριστική είναι η πληροφορία που φτάνει ως τις μέρες, την οποία μας μετέφερε η κυρία Κόκκοτα, πως η τότε Βασίλισσα Φρειδερίκη είχε αντιτεθεί και είχε ηγηθεί οργανωμένης προσπάθειας ώστε ο Καζαντζάκης να μην πάρει το βραβείο Νόμπελ της Σουηδικής Ακαδημίας για το οποίο ήταν μεταξύ των υποψηφίων και κύριων διεκδικητών!
Πάντως αναφορικά με τα θεατρικά του, όπως μας είπε η κυρία Κόκκοτα, του καταλογίζουν για την μικρή απήχηση τους, ότι ο Κρητικός συγγραφέας δεν ήξερε το παιχνίδι της θεατρικής οικονομίας επιλέγοντας συχνά να κάνει μακρείς μονολόγους, υπογράφοντας εν τέλει ένα εγκεφαλικό περισσότερο θέατρο ιδεών που λίγη σχέση είχε με την σκηνική δράση και ενέργεια.
Όσο ήταν ακόμα εν ζωή (πέθανε το 1957) πρόλαβε να δει το έργο του «Καποδίστριας» ανεβασμένο από το Λαικό Θέατρο του αξέχαστου Μάνου Κατράκη. Θερμός υποστηρικτής των θεατρικών του Καζαντζάκη όπως προείπαμε ήταν ο Αλέξης Σολομός, από τους σπουδαιότερους Έλληνες σκηνοθέτες τόσο στο Εθνικό όσο και αργότερα με το «Προσκήνιο».
Άλλο θεατρικό έργο του Καζαντζάκη ήταν ο «Πρωτομάστορας» ενώ κάποια έργα του αποτέλεσαν και την βάση για όπερες γραμμένες από τον Μανόλη Καλομοίρη και τον Θόδωρο Αντωνίου.
Πριν την ομιλία της κυρίας Κόκκοτα για το θεατρικό έργο του Καζαντζάκη, θα έκανε ένα σύντομο χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων Νοτιοδυτικής Ελλάδος Λεωνίδας Μαργαρίτης.
*H κυρία Κόκοτα γράφει κριτικές για θεατρικές παραστάσεις από τις αρχές της δεκαετίας του '90. Διετέλεσε καθηγήτρια φιλόλογος για πολλά χρόνια στο Πρότυπο Λύκειο καθώς και στο Κλασικό Λύκειο της Πάτρας. Είναι πτυχιούχος και του τμήματος θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Επιμέλεια - ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
