Οι εντυπώσεις ενός πνιγόμενου: Ποίηση επί 4 σε μια απίθανη παράσταση στο Act

Μπαίνοντας στο θέτρο Act αυτόν τον υπέροχο, μικρό και ζεστό χώρο που σε προδιαθέτει ευθύς εξαρχής για παραστάσεις χωρίς ευκολίες και ... faux προσεγγίσεις, είχα προετοιμαστεί για να δω έναν Καρυωτάκη που δεν θα είχα ξανασυναντήσει.

Βγαίνονας είχα αυτή ακριβώς την αίσθηση.

Ο Καρυωτάκης που μόλις είχα δει, είχε φύγει από το καφενείο της Πρέβεζας, είχε πετάξει στην άκρη του πεζόδρομου της Γεροκωστοπούλου το καπέλο του και καθόταν σκεπτικός σε ένα παγκάκι, συλλογιζόμενος την ιλιγγιώδη διάρκεια της ματαιότητας  αυτού του κόσμου, στην Πάτρα του 2015.

Ήταν ένας από εμάς, τις ώρες τις σκοτεινές, τότε που ο κόσμος εγκαταλείπει πάνω μας το βάρος του και ψάχνουμε μέσα μας με οδυνηρές ανασκαφές να βρούμε έναν τόπο για να  σταθούμε, να τον σπείρουμε και να ανθήσουμε, όσοι από μας πιστεύουμε ακόμη στην εντός μας  δυνατή ανθοφορία. Μια ανθοφορία που άλλος την βλέπει στην επιμονή για ζωή και κάποιοι, λίγοι, στην έντιμη επιλογή της αναχώρησης.

Αυτή τη μάχη για  αναζήτηση μιας ικμάδας ζωής σε ό,τι λέμε ζωή, μιας σανίδας για να πιαστούμε και να κολυμπήσουμε στα ανοικτά μιας αξίας, παρακολουθήσαμε το βράδυ της Κυριακής στην παράσταση του Τηλέμαχου Τσαρδάκα και του Γιώργου Δίπλα "Οι εντυπωσεις ενός πνιγόμενου", μια παράσταση που με τα υλικά της απόλυτης απλότητας χωρίς ίχνος τεχνασμάτων ή ευκολιών προς αποκόμιση εντυπώσεων άλλων από αυτές του ...πνιγόμενου ποιητή, απέδειξε ότι η τέχνη μπορεί να κάνει θαύματα με τρία άτομα πάνω στη σκηνή και χιλιάδες άλλους νοερά  εντός της.

Γιατί σε αυτό, στο νoερά, βρίσκεται ίσως το πιο δυνατό βέλος της τέχνης.

Το μουσικό έργο του Πατρινού συνθέτη και πιανίστα Γιώργου Δίπλα πάνω στην ποίηση του σπουδαίου Έλληνα ποιητή, με συνόδευσε για πολλή ώρα μετά το τέλος της παράστασης στους δρόμους της Κυριακάτικης Πάτρας, της βουτηγμένης στην αγωνία της  εκκίνησης της επόμενης ημέρας, της ίσως ίδιας με την προηγούμενη Δευτέρα, της ίσως ίδιας με την επόμενη.

Το  έργο του  Δίπλα, μια ανατρεπτική σπουδή πάνω στον Καρυωτάκη, απέδειξε την μουσική  ωριμότητά του, η οποία συναγωνίζεται και σε πολλά σημεία ξεπερνά αναγνωρισμένες προσπάθειες μελοποίησης ποιητών...- ιδίως ποιητών όπως ο Καρυωτάκης-  υπογραμμίζοντας όχι μόνο την μελαγχολία, ως συνηθίζεται, αλλά και την δύναμη και την οργή που κρύβει μέσα του ένας τέτοιος μάστορας του λόγου.

Ο Γιώργος έβαλε δίπλα στον ποιητή των λόγων την ποίηση της νότας. Τα δυο τους παντρεύτηκαν και έφεραν στο φως ένα παιχνίδι ανάμεσα στο φως και τη σκιά, γιατί το έργο του Καρυωτάκη έχει και φως...το φως της διαμαρτυρίας δια της αποχής, δια της απουσίας, αλλά και το φως της άρνησης της αποδοχής του πνιγηρού ως είδος... βίου. Υπ΄αυτή την έννοια, ο καταθληπτικός Καρυωτάκης είναι και βαθιά επαναστατικός, κάτι που η μουσική του Δίπλα, η διανθισμένη ακόμη και με μικρά στοιχεία όπερας σε κάποια της σημεία, ανέδειξε με τον μαγικό τρόπο που μόνο Δίπλας ξέρει.

Ο Τηλέμαχος Τσαρδάκας, τον οποίο θεωρώ σημαντικό κεφάλαιο για τα θεατρικά πράγματα της Πατρας καθώς έχει μια εντελώς δική του "ματιά", κάνοντας θέατρο για την... καρδιά μας, με ελάχιστο χρήμα και πολύ ταλέντο, σκηνοθέτησε μια λιτή παράσταση, με τρόπο που να σε γεμίζει χιλιάδες εικόνες.

Εικόνες όχι μόνο σαν αυτές στις  απίθανες κινηματογραφικές λήψεις που συνόδευαν τις περιπλανήσεις του λόγου και του ήχου σε προβολή στο βάθος της σκηνής, αλλά κυρίως σαν αυτές που γεννούσαν οι σκηνές που έβλεπες, καθώς αποτελούσαν σε πολλά τους σημεία, εργασία για το...σπίτι, και μερικές απο αυτές ήταν τόσο δυνατές που τις φέρνω μπροστά μου ακόμη και τώρα.

Και κάπως έτσι, έγινε ποίηση επί του 3. Μουσική, λόγος, εικόνα.

Αλλά και ο τρόπος με τον οποίο έστησε τον Καρυωτάκη- Δημήτρη Τζαβάρα ο Τηλέμαχος Τσαρδάκας, δείχνει πόσο πολύ το ...έχει να χτίζει νέες εικόνες πάνω σε πρόσωπα που δεν έχουν εποχή. Ο Καρυωτάκης του Τζαβάρα,  ήταν  ο σαρκασμός με σάρκα και οστά.

Με δυο μεγάλα μάτια που έπαιζαν πότε με την σοφία και πότε με την  τρέλα, πότε με την καταγγελία και πότε με την υποσημείωση της παράνοιας των τάχα  υγιών πλην μίζερων ανθρώπινων τόπων, με αξιοπρέπεια και  με το αριστοκρατικό παράστημα ενός μυαλού που στέκει πέρα από το χρονο και τον τόπο, ο Τζαβάρας, ο οποίος ερμήνευσε και μελλοποιημένα κομμάτια με την χαρακτηριστική φωνή του, ήταν ίσως ο καλύτερος Καρυωτάκης που έχω δει τόσο επί σκηνής, όσο  και στα βίντεο, όπου τόμλησε να εμφανιστεί ακόμη και γυμνός, ως υποψήφιος πνιγόμενος.

Εξαιρετική και η κινηματογράφηση του Περικλή Παπανδρεόπουλου και μια από τις  καλύτερες στιγμές της παράστασης, αυτή με την φωνή της Πολυδούρη- Ελένης  Καλαντζοπούλου.

Κρατώ για το τέλος την Δώρα Πετρίδη, η οποία είναι το τέταρτο ...πόδι της ποίησης. Μουσική, λόγος, εικόνα και φωνή. Η φώνη της Δώρας είναι από μόνη της ένα νησί. Όταν απλώνεται στην σκηνή ...παρακαλάς να είσαι ναυαγός....Για άλλη μια φορά, υπέροχη.

Η παράσταση, η οποία  εστιάζει στο τελευταίο εικοσιτετράωρο του αυτόχειρα ποιητή, από τα σκοτεινά νερά του Ιονίου όπου αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει έως την καλοκαιρινή παραλία της Πρέβεζας όπου, τελικά, τερμάτισε τη ζωή του με έναν πυροβολισμό στην καρδιά τον Ιούλιο του 1928, ήταν μια παράσταση που αξίζει να επιστρέψει στο act για να  την δούμε ακόμη περισσότεροι Πατρινοί.

Θα τελειώσω με το τελευταίο γράμμα του ίδιου του Καρυωτάκη που την ενέπνευσε. Το γράμμα με  το οποίο δίνει συμβουλές σε "ὅσους ξέρουν κολύμπι νὰ μὴν ἐπιχειρήσουνε ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσουν διὰ θαλάσσης":

"Εἶναι καιρὸς νὰ φανερώσω τὴν τραγῳδία μου. Τὸ μεγαλύτερό μου ἐλάττωμα στάθηκε ἡ ἀχαλίνωτη περιέργειά μου, ἡ νοσηρὴ φαντασία καὶ ἡ προσπάθειά μου νὰ πληροφορηθῶ γιὰ ὅλες τὶς συγκινήσεις, χωρὶς τὶς περσότερες, νὰ μπορῶ νὰ τὶς αἰσθανθῶ. Τὴ χυδαία ὅμως πράξη ποὺ μοῦ ἀποδίδεται τὴ μισῶ. Ἐζήτησα μόνο τὴν ἰδεατὴ ἀτμόσφαιρά της, τὴν ἔσχατη πικρία. Οὔτε εἶμαι ὁ κατάλληλος ἄνθρωπος γιὰ τὸ ἐπάγγελμα ἐκεῖνο. Ὁλόκληρο τὸ παρελθόν μου πείθει γι᾿ αὐτό. Κάθε πραγματικότης μοῦ ἦταν ἀποκρουστική.

Εἶχα τὸν ἴλιγγο τοῦ κινδύνου. Καὶ τὸν κίνδυνο ποὺ ἦρθε τὸν δέχομαι μὲ πρόθυμη καρδιά. Πληρώνω γιὰ ὅσους, καθὼς ἐγώ, δὲν ἔβλεπαν κανένα ἰδανικὸ στὴ ζωή τους, ἔμειναν πάντα ἕρμαια τῶν δισταγμῶν τους, ἢ ἐθεώρησαν τὴν ὕπαρξή τους παιχνίδι χωρὶς οὐσία. Τοὺς βλέπω νὰ ἔρχονται ὁλοένα περισσότεροι μαζὶ μὲ τοὺς αἰῶνες. Σ᾿ αὐτοὺς ἀπευθύνομαι.

Ἀφοῦ ἐδοκίμασα ὅλες τὶς χαρές !!! εἶμαι ἕτοιμος γιὰ ἕναν ἀτιμωτικὸ θάνατο. Λυποῦμαι τοὺς δυστυχισμένους γονεῖς μου, λυποῦμαι τὰ ἀδέλφια μου. Ἀλλὰ φεύγω μὲ τὸ μέτωπο ψηλά. Ἤμουν ἄρρωστος.

Σᾶς παρακαλῶ νὰ τηλεγραφήσετε, γιὰ νὰ προδιαθέσῃ τὴν οἰκογένειά μου, στὸ θεῖο μου Δημοσθένη Καρυωτάκη, ὁδὸς Μονῆς Προδρόμου, πάροδος Ἀριστοτέλους, Ἀθήνας.

Κ.Γ.Κ.

[Υ.Γ.] Καὶ γιὰ ν᾿ ἀλλάξουμε τόνο. Συμβουλεύω ὅσους ξέρουν κολύμπι νὰ μὴν ἐπιχειρήσουνε ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσουν διὰ θαλάσσης. Ὅλη νύχτα ἀπόψε ἐπὶ δέκα ὧρες, ἐδερνόμουν μὲ τὰ κύματα. Ἤπια ἄφθονο νερό, ἀλλὰ κάθε τόσο, χωρὶς νὰ καταλάβω πῶς, τὸ στόμα μου ἀνέβαινε στὴν ἐπιφάνεια. Ὠρισμένως, κάποτε, ὅταν μοῦ δοθεῖ ἡ εὐκαιρία, θὰ γράψω τὶς ἐντυπώσεις ἑνὸς πνιγμένου".