Πάτρα: Καταρρέει η "αιματοβαμμένη" Έπαυλις Λυμπερόπουλου – Οι όμηροι που εκτελούσαν οι ΝΑΖΙ κι οι αναμνήσεις του Νίκου Ξανθόπουλου – ΦΩΤΟ

Από το 1898 όταν και κατασκευάστηκε είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με σημαντικές ιστορικές περιόδους της πόλης. Πήρε το όνομά της από τον Πατρινό Αρχιμανδρίτη και θεολόγο Αθανάσιο Λυμπερόπουλο. Ο Αρχιμανδρίτης, με το θάνατό του το 1937, σύστησε το ίδρυμα «Άρτος Ζωής» στο οποίο κληροδότησε όλη του την περιουσία, μεταξύ άλλων και τη Βίλα που πήρε το όνομά του.

Λίγα χρόνια αργότερα, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του συμπολίτη Γιώργου Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση», των πατραϊκών εκδόσεων Γιάννης Πικραμένος: «Στη διάρκεια της Κατοχής και αρχής γενομένης το έτος 1941, από την συμφωνία των γερμανο-ιταλών καταχτητών, κατά την οποία η Πάτρα περιήλθε στην ζώνη κατοχής των Ιταλών, η έπαυλη του Λυμπερόπουλου μετατρέπεται σε τόπο κράτησης αγωνιστών και – σύμφωνα με μαρτυρίες - στα τέλη του Ιουλίου κρατούνται εκεί και στην άλλη φυλακή, του Μαργαρίτη, περί τα ογδόντα άτομα. Το 1943, για κάποιο διάστημα, η έπαυλη Λυμπερόπουλου χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως χώρος κράτησης γυναικών».

Εκείνη την περίοδο βρέθηκε «κρατούμενος» στη Έπαυλη και ο δημοφιλής ηθοποιός Νίκος Ξανθόπουλος, η οικογένεια του οποίου στην Κατοχή έμενε στα Αραχωβίτικα. «Όσο υπήρχε ο πατέρας στο σπίτι, εγώ οκτάχρονος αλώνιζα με τους φίλους μου τις παραλίες και τα χωράφια. Οι ξέγνοιαστες παιδικές μου μέρες τέλειωσαν όμως απότομα. Βγήκε ο πατέρας στο βουνό και μία μέρα, εμένα και τη μητέρα μου, μας “μπαγλαρώσανε” οι καραμπινιέροι και μας πήγανε στην Πάτρα. Στο τέλος, μας κλείσανε φυλακή στην Εγλυκάδα, στο τρελάδικο του Λυμπερόπουλου που το χρησιμοποιούσαν τότε για φυλακή», γράφει χαρακτηριστικά στη βιογραφία του ο ίδιος ο Νίκος Ξανθόπουλος.

Οι τραγικές ιστορίες συμπολιτών που κρατούνταν εκεί ως όμηροι και στην συνέχεια εκτελούνταν ως αντίποινα για το θάνατο κάποιου Γερμανού από τις ενέργειες των ανταρτών δεκάδες. Η Έπαυλις έχει συνδεθεί ουσιαστικά από τότε με τον αγώνα κατά των δυνάμεων κατοχής.

Στην εποχή μας: «Ένα στεφάνι στην μνήμη των εκτελεσμένων του μπλόκου των Προσφυγικών, από τον ομώνυμο σύλλογο της συνοικίας, που αναρτιόταν κάθε χρόνο στο βαρύ σιδερένιο εξωτερικό πορτόνι, έδινε διαστάσεις μυθικές στο δράμα που συντελούνταν στο εσωτερικό αυτού του κτιρίου, καθώς αυτό παραμένει συνήθως εκεί για αρκετό καιρό. Μέχρι να λιώσει έως τον επόμενο  χρόνο», αναφέρει σχετικά ο Γιώργος Μόσχος στο βιβλίο του.

Σήμερα, παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά το παρελθόν από Συλλόγους Αντιστασιακών και όχι μόνο για τη διάσωση του κτιρίου και την μετατροπή του σε ένα χώρο μνήμης και τιμής των πεσόντων, τίποτα δεν έχει γίνει.

Το μόνο που έχει «καταφέρει» η πόλη είναι το 1990, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, να τροποποιήσει το Σχέδιο Πόλεως και να αποφασίσει τον χαρακτηρισμό του κληροδοτήματος Λυμπερόπουλου ως κοινόχρηστου Πάρκου Εθνικής Αντίστασης, με διατήρηση, ως έχουν, των δυο κτισμάτων που υπάρχουν εκεί, δηλαδή της βίλας και του μικρού ιερού ναού της Αγ. Μαρίνης.

Το Ίδρυμα «Άρτος Ζωής», όμως το οποίο συνεχίζει να υφίσταται και να λειτουργεί με βάση του την Αθήνα, δείχνει να αδιαφορεί πλήρως για την Έπαυλη λες και θέλει να το αφήσει να… καταρρεύσει ολοσχερώς.